- Kinh Hiền Ngu
- Thích Trung Quán dịch
- Phẩm thứ hai mươi hai
- BÀ LÃO BÁN NGHÈO
KHI bấy giơ T ôn Giả Ca Chiên Diên đi
giáo hóa ở nước A Bàn Đề, gặp một bà lão đương ngồi khóc ở bên bờ
sông! Ngài hỏi:
- Bà lão tại sao khóc?
- Bạch Tôn Giả! Con tuổi tác già yếu, vì túng
thiếu nghèo khổ phải đi ở mướn cho nhà ông Trưởng giả; ông ấy cay
nghiệt quá! Nhà giàu lòng tham sẻn bạo ác, không có từ tâm. Sớm hôm bắt
con hầu hạ, ngoài ra còn làm các việc, ít khi được nghỉ ngơi, hoặc có
lầm lỗi gì, thì bị đánh đập, áo không đủ che thân, cơm không đủ no
miệng, chết cũng không được, sống thì khổ, vì thế nên con khóc!
Ngài nói: Nghèo sao bà không bán nó đi?
- Bạch Tôn Giả nghèo làm sao bán? Và ai là người
mua?
- Nghèo có thể bán được lắm! Muốn bán để
ta bán hộ!
- Bạch Tôn Giả! Bán bằng cách nào, xin Ngài
nói cho con được biết?
- Muốn bán phải nghe lời ta dạy.
- Dạ! Con xin tuân mạng!
- Trước khi bán bà phải đi tắm rửa cho sạch
sẽ.
Khi tắm xong Ngài dạy:
- Người thế gian khi có phước được hưởng
giàu sang, chỉ buông lung tâm tính say mê dục lạc, đã không bố thí, lại
còn sinh lòng gian lận hiếp đáp người lấy của, keo sẻn tham lam nên bị
quả báo nghèo đói đau khổ về thể xác lẫn tinh thần. Bà muốn được
an vui sung sướng trên cõi nhân thiên, phải thành kính thụ trì Tam Quy Ngũ
giới, mỗi tháng sáu ngày thụ phép Bát Quan Trai, ngoài ra chăm niệm Phật,
trồng các công đức lành; làm hạnh bố thí đời được hưởng phúc an
lành!
- Bạch Tôn Giả, con nghèo cùng lắm, thân con
hoàn toàn không có một chút gì. Còn cái bình này là của chủ con, không
biết lấy gì bố thí được?
- Bà đem cái bát lấy ít nước lại đây dâng
ta. Ta sẽ chú nguyện cho.
Bà lão vui mừng! Thành kính cầm bát ra sông múc
nước dâng Ngài.
Chú nguyện xong Ngài hỏi rằng:
- Bà có chỗ nằm ngồi gì không?
- Bạch Tôn Giả! Không có! Nếu lúc nào xay lúa
giã gạo xong con nằm ngay bên cối ngủ, mùa xuân, mùa thu, làm lụng xong, cũng
ngủ ở đó, ngoài ra không xay lúa, thì ra đồng phân trâu trữ để bón
lúa, nằm ngủ tại bên.
Tôn Giả nói: - Bà giữ tâm cho khéo, làm lụng hầu
hạ phải cung kính cẩn thận, chớ sinh lòng hiềm thù, oán giận, chờ chủ
nhà đi ngủ xong, mở cổng ra ngoài, lấy nắm cỏ khô trải một bên, cung
kính chắp tay quan sát hình tướng Phật, chớ có ác niệm.
Theo lời Tôn Giả dạy, cũng làm đúng như thế,
đến quá nửa đêm bà lão chết, thần hồn được sinh lên cõi trời Đao
Lợi.
Sớm mai ông Trưởng giả thấy mụ già chết nằm
ngoài ngõ, giận nói:
- Con mụ này đã chết tại đây tối qua rồi, lũ
bay lôi nó ra rừng cho ta!
Tụi gia nhân Trưởng giả, lấy dây buộc vào
chân lôi mụ ra rừng lạnh vất bỏ, không chôn cất chi hết.
Khi đó trên cung trời Đao Lợi có ông Thiên Tử
mệnh chung, họ hàng có năm trăm người, thần hồn bà lão được thay thế.
Phép sinh thiên, những người lợi căn thông minh
có thể nhớ được nhân do đời trước của mình tại nhân duyên gì được
sinh: Còn kẻ độn căn ngu tối thì quên hết, ham hưởng dục lạc cõi
thiên, chứ không biết nguyên uy lúc tiền sinh. Bà lão này cũng thế quên hết,
chỉ mãi vui dục lạc với năm trăm thiên tử. Lúc đó Ngài Xá Lợi Phất
cũng ở cõi trời Đao Lợi biết thế hỏi:
- Ngươi nhân phước gì được sinh lên đây?
- Bạch Tôn Giả con không nhớ, xin Tôn Giả chỉ
giáo cho!
Ngài bèn cho mượn phép đạo nhãn, xem biết tiền
thân của mình, là mụ già ở của ông Trưởng giả, do nhờ Ngài Ca Chiên
Diên dạy phép niệm Phật và lực của Ngài mà được thác sinh lên đây.
Cảm ơn Ngài Xá Lợi Phất, rồi đưa năm trăm
thiên tử xuống nhân gian, nơi rừng lạnh đốt hương cúng dàng tử thi bà
lão. Những thiên tử thân có hào quang chiếu sáng khắp rừng và nơi thôn
dã ấy. Ông Trưởng giả thấy biến tướng như thế, không biết tại sao,
gọi tất cả mọi người xa gần đến xem, đến tận nơi, thấy các ông
thiên tử đương cúng dàng tử thi mụ già của nhà mình. Thưa rằng:
- Thưa quý ông! Mụ già này là người ở nhà
tôi, bẩn lắm. Lúc sinh thời là kẻ ác kiến, nay đã chết, tại sao quý
Ngài lại cúng dàng?
Ông thiên tử ấy, liền nói nguyên nhân cho mọi
người nghe.
Nói xong ai nấy đều sợ hãi! Một lòng thành
kính làm lễ thi hài cho mụ già xong, rũ nhau đên yết kiến Tôn Giả Ca
Chiên Diên.
Mọi người tới nơi làm lễ xong lui ngồi về một
bên. Ngài thuyết pháp nói về luận "bố thí", luật "trì
giới", luận "sinh thiên" tiền của, sắc đẹp, danh vọng,
ăn ngon, ngủ kỹ là nhân của tâm ác đạo: Nó tạm thời khoái lạc! Lại
bị lâu kiếp đau khổ: Ly dục là một pháp an vui, bất diệt.
Năm trăm thiên nữ nghe xong được xa lìa trần cấu;
đắc "pháp nhân tịnh", cúi đầu bái tạ bay về thiên cung.
Nhân gian những người được nghe Tôn Giả nói,
ai nấy đều phát tâm ly dục, làm hạnh bố thí, cầu đạo giải thoát
bái tạ lui ra.