(Ghi chú : những đoạn chữ nghiêng, hoặc nằm trong
ngoặc kép, được trích từ Thơ - Mặc Giang)
“Cây có cội mới tủa cành sanh ngọn
Nước có nguồn mới rẽ suối tuôn sông
Hôm nay mình được thong dong
Nhờ ơn cha mẹ dày công khai trường”
Mỗi
chúng ta ai cũng biết rằng, núi Thái Sơn tuy cao nhưng công cha còn cao
hơn núi Thái, nước trong nguồn chảy mãi như tình mẹ bao la. Và xưa nay
ai ai cũng vậy, đều lớn lên bằng xương thịt và tâm hồn được đúc kết bằng
giọt thủy tinh cùng với biệt thức hòa trong tiếng hát thì thầm yêu
thương sóng vỗ, thơm tho như hương nếp chín đầu mùa, trên con đường làng
của chiều quê rợp bóng. Rồi một ngày nào đó, nhìn dòng đời vô thường
biến chuyển, ngó lại quãng đường qua thì :
Chao ôi, chua xót chạnh lòng
Ơn cha núi Thái chưa đáp
Nghĩa mẹ biển Đông chưa đền
Đã vội cài bông hoa trắng
Và
hôm nay, thật xúc động khi ta “còn chút duyên lành” gặp được Đóa Song
Đường mà nhà thơ Mặc Giang đã hiến tặng cho cuộc thế nhân gian, với tấm
lòng nhân hậu, tình thương bao la vô bờ bến, bao trùm, nhân rộng, chan
chứa hết thảy :
Hoa Song Đường ân Cha nghĩa Mẹ
Phủ đất trời đức độ tình thương
Núi cao biển rộng khôn lường
Làm sao sánh được Song Đường Mẹ Cha
Hoa
Song Đường đã đưa tôi trở về nguồn cội, dừng bước chân lang thang trên
dốc nẻo trường đời để nhựa sống hiếu đạo lại có dịp gieo trồng trong
cuộc lữ phiêu bồng:
Rồi khách dừng chân lại một chiều
Phủi vai áo bụi giữa cô lieu
Bao nhiêu kỷ niệm xưa dồn lại
Càng thấy thương đời bao mến yêu
Tập
thơ đã giúp tôi hiểu rõ thâm sâu ân nghĩa đấng song đường. Lời thơ ấy đã
đánh thức tôi có dịp quay về hoài niệm lại ân cha nghĩa mẹ, để cho gương
hiếu hạnh được phổ chiếu, cho lời kinh vang vọng tình đời, cho mọi suy
tư của người con biến thành hành động :
Tuổi trẻ, tiên học lễ phải nhớ làm đầu
Lớn lên, lần hồi là hậu học văn
Học lễ, bảo tồn Ân Tông Tổ
Học văn, tinh luyện Đức Nghĩa Nhân
(Cảm ơn Cha Mẹ)
Thật
xót xa thay, thương cho những ai đã sớm cài hoa trắng, khi tóc còn bồng
bềnh thế kỷ màu xanh, cho dù, có băng qua dốc thoải lưng đồi chiều
nghiêng bóng xế đi nữa, đã mấy ai tránh khỏi mỗi đêm về thao thức nghìn
thu :
Vành mi khô ngấn lệ
Nhỏ hai giọt lăn tròn
Ôi !
Biết bao lần trăng tròn rồi trăng khuyết, biết bao lần nắng hạ thu sang,
xuân thiếu nụ cười mà đông tràn giá lạnh. Trong nỗi niềm sâu kín, thi sĩ
đã gieo vào lòng người ân tình thắm thiết trong nghĩa vụ thiêng liêng
cao quý của người con, nhắc nhủ, nhắn gởi vào hồn thơ điều chi rứa ?
Mẹ tôi, mái tóc trắng bay
Một suơng hai nắng thân gầy nuôi con
Cha tôi, nào nệ hao mòn
Xuống sông tát biển lên non bắt còng
Hồi
tưởng lại vóc dáng năm nào, dung nhan của mẹ cha vẫn hiện rõ trong lòng.
Bây giờ nhìn di ảnh khi “Mỗi năm giỗ Mẹ” lòng thấy “thủy khứ vọng thủy
lưu, ảnh trung sầu ảnh đối” (nước chảy lưu chất ướt, ảnh hiện sầu mênh
mang), thầm kêu lên tiếng “Má”, để rồi nghe lòng se thắt :
Kỵ tuyệt kỳ, hương khói vợn loanh quanh
Ngày giỗ Mẹ, con thầm kêu tiếng Má
Dường như một khi cái gì đó đã nằm trong tầm tay thì người ta không cảm
thấy trân trọng cho mấy, đến khi mất đi, người ta mới cảm nhận rõ sự
nuối tiếc khôn nguôi. Vì vậy, có những lúc tưởng chừng như vũ trụ hòa
tan thành biển cả. Chợt giật mình trong đêm dài cô quạnh, bỗng nghe lòng
trống trải đơn côi. Em, chưa kịp tuổi lớn lên ! Chị, đang tay bế tay
bồng ! Anh, đang công thành danh toại ! Ai đó, bên bóng xế chiều ! hay
ai kia, đã cuối đời thở dốc ! Mấy ai không chạnh lòng một khoảng thinh
không nào đó, chợt nghĩ đến mẹ, đến cha, nước mắt tự nhiên ứa ra và chảy
ngon lành, có khi trong giấc ngủ, chắc cũng có người đã cùng thi nhân :
Giật mình, tỉnh mộng đêm qua
Sờ trên gối mộng, gối đà đẫm sương
Nghe lòng nát cõi tình thương
Rụng rơi giọt lệ đêm trường ai hay
Nhịp
điệu thơ chậm rãi êm đềm, lắng sâu vào tâm hồn, gợi về những khung trời
kỷ niệm thiêng liêng trong góc tối của tâm linh, bắt gặp tiếng thương
yêu trổi dậy, “xót thay Xuân cõi Huyên già”, nhưng còn đâu nữa mà cõi
với già, để cho “gốc Phần thấm lạnh canh gà đẫm sương”, rồi thầm vọng :
Trăng sao kia lấp lánh cả bầu trời
Không tràn ngập bằng tình thương cha mẹ
Dòng
thi của người thơ Mặc Giang đã làm sống lại trong tôi những tháng ngày
qua được sống trong tình thương ấm áp của hai đấng sinh thành. Nhớ khi
xưa còn tấm bé, tung tăng nô đùa ngoài đồng nội, trường làng cũ năm nào
theo gót ba mẹ đến trường. Và, những đêm trăng rằm sáng tỏ, ai cầm tay
dẫn lên chùa lễ Phật. Bao lời khuyên răn, dạy bảo của ba mẹ thuở nào vẫn
còn vang vọng bên tai. Hình bóng mẹ với đôi gánh trên vai gầy nặng oằn
dưới cái nóng của những trưa hè oi ả, vóc dáng cha khẳng khiu vác cày
hai buổi đi về theo mỗi vụ mùa. Đôi mắt hiền từ, nụ cười độ lượng, hằn
sâu trong trái tim tôi …
Giờ
đây, ai trong chúng ta, mới thấy một nỗi buồn thấm thía, chìm sâu đáy
mắt, khô héo vành môi, rụng rơi trái chín, tím ngắt niềm tây, mỗi khi
hoài niệm năm tháng xa xưa đong đầy ký ức, để bây chừ, “buồn lắm phải
không em, phải không chị, phải không anh ?”
Nhà
thơ gõ thi cú trên cung nhịp khóc thương, thấm vào tận cùng ngõ ngách
tâm hồn, len qua mọi góc cạnh tâm tư, khơi các động mạch chạy đi toàn
châu thể, đánh thức tĩnh mạch chảy về tim, để làm nhũn lòng những ai
chai lì ngỗ nghịch, đã lãng quên hay bỏ quên những giọt ân nghĩa sinh
thành, và làm cho hệ thần kinh phải động não trước khi quá chậm hay muộn
màng, để một mai đụng vào bức tường thành hiếu hạnh, không đến độ gục
đầu, bó trán, ôm gối tỉ tê những hối hận, ăn năn, tiếc nuối, mà màn ảnh
hậu trường với đèn màu ẩn hiện, hay trai đàn lung linh phảng phất khói
hương !
Ngay
cả thể hiện tấm lòng hiếu thảo toàn thiện toàn chân nhất lúc cha mẹ còn
hiện tiền, vẫn mơ vọng “đêm đêm thắp ngọn đèn trời”, nhưng chiếc bóng
thời gian lặng lẽ đi qua, suối vàng nghiệt ngã tỉ tê róc rách, và hình
ảnh “gối mộng” trong đêm dài thao thức canh thâu, làm cho tôi xúc động
quá chừng. Rồi tôi bắt gặp thêm một “gối đào trũng sương” nữa. Tấm lòng
của người thơ rót ra những từ ngữ lạ lùng, với thi cú độc sáng chưa từng
xuất hiện trên thi đàn văn học, hay từ điển bách khoa. Vâng, người có
một khối óc kỳ lạ, một trái tim kỳ lạ, thì thi tứ, từ ngữ sao không lạ
kỳ ? Hèn chi, tôi có đọc “nếu ai không khóc, không phải là người, nếu ai
không khóc, không phải là đời, trẻ thơ cũng khóc, khóc thật ngon lành,
người lớn cũng khóc, khóc cũng tím lòng, khóc cũng mềm môi”. Kê đầu trên
gối mộng, gối đào :
Lặng nhìn gác trọ đêm thâu
Hai con mắt xót, đỏ ngầu trắng canh
Cho xin giấc ngủ yên lành
Trơ vơ một cõi, ngó quanh đêm dài
Xin
nâng tay làm chiếc gối cho người con mất mẹ được ôm giấc ngủ yên !
Xin
dâng lời kinh cầu, thắp nén tâm nhang để lặng nhìn :
Áng mây hương cuộn tròn không nói
Bay lòng vòng khép cửa đơn côi
Đọc
tập thơ Hoa Song Đường của nhà thơ Mặc Giang, lòng tôi đã khép lại những
ước muốn, tham vọng cá nhân mà lắng đọng tâm tư trong nghĩa vụ thiêng
liêng và lẽ sống của đạo làm người. Lời thơ như những dòng sữa pháp được
rót từ uyên nguyên giáo pháp. Tôi hiểu rằng “Bên vai này con xin cõng
mẹ, Bên vai kia con xin cõng cha, Cõng đi khắp cõi ta bà, Đáp đền hiếu
hạnh chưa đà đủ đâu”. Và lời thơ của người như xuyên suốt dòng chảy
huyết thống luân lưu từ cội nguồn tiên tổ đến mãi mãi cháu con, chiếc
nôi đầu tiên trăm trứng, chiếc nôi nương náu Tiên Rồng, vẫn còn đó vô
cùng hai chữ đồng bào khởi đi từ Lạc Long Quân – Âu Cơ, mà bất cứ ai đầu
đen máu đỏ da vàng, còn dìu dắt nhau ta đi trên nước non mình, hay cho
đến tận chân trời góc biển, muôn hướng ngàn phương, rất dễ tìm nhau và
vẫy gọi tên nhau qua tiếng chíu chít yêu thương của chim Lạc chim Hồng :
“Mình với ta tuy hai mà một
Ta
với mình tuy một mà hai”
Tìm
nhau lối cũ dấu hài
Anh
em một cội phương đài ngàn năm
… Lẽ
nào… tôi cứ nhắm mắt bước thẳng tới ư ? Chứ quay mặt nhìn lại thì bao
dòng thác xa xưa, bao kỷ niệm dấu yêu đều dồn về tâm tư, ký ức lăn quay
con tàu dĩ vãng ! Ai bảo rằng thời gian sẽ là liều thuốc lãng quên ? Ai
cho rằng, cái đã đi qua sẽ dần dần biến mất ? Vâng, có cái rất dễ quên,
nhưng có cái sẽ vĩnh viễn ngự trị hơn cả lâu đài. Hoa Song Đường hôm nay
đã đưa tôi đi chuyến tàu quy khứ, tôi tìm thấy mẹ tôi tựa cửa bên mái
nhà tranh, bếp lửa hồng êm chưa chín cơm chiều, cha tôi bên thửa ruộng
cày khi hoàng hôn buông xuống, những đêm đập lúa, giã gạo dưới trăng…
Nhớ cả dòng sông mỗi mùa nước lớn, bến cũ con đò, bên nẻo thôn trang :
Tôi
xin tạ tội quê nghèo
Ấm
nồng bếp lửa mái tranh
Củ
khoai lùi tro vừa chín
Nuôi
tôi từ thuở đầu xanh
Tôi
thương mẹ tôi mưa nắng
Tôi
nhớ cha tôi vun trồng
Mồ
hôi phơi vành áo trắng
Cho
tôi tình biển nghĩa sông
Và rồi
đây… ! ai trong số đó, trường đời bôn ba tứ xứ lập thân, tìm đất sống,
có nhớ bến đò xưa, nhớ dòng sông cũ, nhớ mảnh quê nghèo ! Mong sao đừng
cố tìm quên, mong sao sẽ không có ai dửng dưng im bặt để người ta không
biết đến mình xuất thân từ chốn nhà quê dân giã, cơm độn ngô khoai, mạ
non èo uột, gốc rạ hao mòn, đất cằn sỏi đá :
Đừng
quên quê mẹ, đói nghèo khốn khó
Đừng
quên quê cha, đất xéo cằn khô
Cố
quên mình, và quên cả tuổi thơ
Thưở
bắt bướm thả diều, mòn lũng quần ba mảnh
Cho
tóc cha, thêm sầu vương sợi trắng
Cho
tóc mẹ, thêm bạc nắng hương cau
Quê
nghèo có tội gì đâu
Mà
quên cắt rốn chôn nhau đầu đời
Ngay cả
ông lái đò, bên bến cũ sông xưa, đưa người đi :
Và
từ đó, vẫn hàng lau lả lướt
Khách ngày xưa không trở lại sang sông
Nên
mỗi chiều thả thuyền trên bến nước
Ông
lái đò đưa mắt mỏi mòn trông
Nếu như
quay đầu, ngoảnh mặt như ai đó, cố dấu mình xuất thân từ nơi mà cha mà
mẹ, cả một đời tàn tạ vì con. Đâu là công ơn cù lao chín chữ, đâu là
công đức hai đấng nghiêm đường. Chừng như giọt nước mắt đang thấm dần
vào trái tim tôi. Lẽ nào, tôi lại là người khách sang sông hờ hững ấy… ?
Không ! Tôi không thể nào để « bóng chiều hôm » ngang qua, và để cho
« mây trời vụt tắt », rồi tiếc nuối « ôm nỗi sầu cô đọng ». Bởi vì Hoa
Song Đường kia đã đưa tôi về với cội nguồn, lắng nghe mùa hiếu hạnh bao
phủ chân thành, lời Kinh Báo Ân vang vọng nghĩa đạo tình đời :
Cõi
trần gian thật diễm phúc cho em, còn đóa hoa hồng
Và,
bất hạnh cho những ai, khi cài bông hoa trắng
Thơ Mặc
Giang còn viết :
Nếu
đổi được, tôi sẵn sàng đánh đổi
Thật
bình thường dung dị của ngày xưa
Cái
thời còn bé bỏng của tuổi thơ
Không can dự thế trần nhiều tan vỡ
Lê
Quý Đôn có nói “thơ phát khởi từ trong lòng”, thì Ngô Thời Nhậm cũng nói
“mây gió cỏ hoa xinh tươi kỳ diệu tới đâu, hết thảy cũng đều từ trong
lòng mà ra”. Ý muốn nói đến cái gốc của tình cảm phải là cái thiện, cái
tâm của thi sĩ phải là thiện tâm, giàu tình cảm, nhân hậu, thực sự yêu
thương lẽ sống, con người. Mặc Giang là một con người như vậy. Đối với
ông :
Đạo nghĩa, là một lâu đài đích thực
Đức nhân, là kiền thạch trụ ba chân
Cho
nên thơ Mặc Giang có tính giáo dục, cảm hóa và hướng thiện sâu sắc, mang
lại sự an hưởng cao đẹp của tâm hồn, nâng cao giá trị sự sống lên trên
những lợi ích vật chất tầm thường. Mặc Giang là thi nhân có tâm hồn đẹp
đẽ cao thượng. Những ai bắt gặp thơ ông, đến với thơ ông, sự bình an sẽ
đến và cảm nhận cõi lòng thanh thản nhất. Hèn chi, nhà nghiên cứu, dịch
thuật, trước tác sử học, văn học lão thành cổ thụ Việt Nam - Mộng Bình
Sơn - đã không quá khi giới thiệu ông : “Mặc Giang, theo tôi, không phải
một nhà thơ như bao nhà thơ khác. Ông mượn chữ nghĩa và dùng chữ nghĩa
để chuyển tải tư tưởng và triết lý xưa nay. Thơ Mặc Giang nên đưa vào
nền văn học nước nhà. Tôi xin giới thiệu đến mọi độc giả gần xa”.
Rất
cảm ơn sự khẳng định có giá trị cao như cụ Mộng Bình Sơn đã 88 tuổi
(tính tới năm 2009) lão làng cột trụ trong nền văn hóa Việt Nam, tôi
không mơ vọng một thời điểm nào đó thơ Mặc Giang sẽ được chính thức
giảng dạy nơi học đường, nhưng tôi thấy học sinh sinh viên, Tăng Ni sinh
đã trích dẫn, sử dụng thơ ông. Chùa chiền, giáo đường có dùng thơ ông
thành những bài giảng. Thơ ông có phô diễn nơi thi đàn, sân khấu. Các
hướng dẫn viên mang thơ ông theo hành trình du viễn. Người bán trái cây,
bán hoa màu cũng đọc. Người xích lô, người quét đường, chị bán ve chai,
em bé mồ côi,…, ngay cả người tù, cũng thuộc thơ ông. Những cụ già 80,
90 tuổi hạc, dân giã có, trí thức có, đã đóng cửa đọc thơ ông một ngày
cho đến nhiều ngày. Nhiều người nghe ngâm thơ của ông, quên mất thời
gian. Lại còn hàng vài trăm bài thơ phổ nhạc trình tự lan đi dưới mọi
vòm trời. Vân vân và vân vân…
Trong thời đại thơ ca hôm nay, tập thơ mang sắc thái triết học “Hoa Song
Đường” đã nuôi dưỡng nhân cách, giáo dục con người có tình cảm đứng đắn,
trong sáng, dám xả thân vì nghĩa và biết sống với đạo lý làm người.
Mặc
Giang, đã âm thầm lặng lẽ tạo thành những bài pháp vô ngôn đầy sức
thuyết phục nhân tâm.
Mặc
Giang, đã âm thầm lặng lẽ xây dựng một núi thơ, cho cuộc đời và nhân thế
cây lá xanh rừng.
Hoa
Song Đường khép lại, nhưng tôi đã hiểu ra rằng, tất cả thật tuyệt vời và
mầu nhiệm. Mỗi hình ảnh đều có một sự thiêng liêng huyền bí. Tôi nỗ lực
sống trọn vẹn trước những phiêu bồng, bởi tất cả, đều đáng nâng niu,
trân trọng.
Kinh thành, tháng 7-2009
http://www.buddhismtoday.com/viet/dien/giotle.htm