- Bất
Nhị
- (Niềm vui không
nguyên nhân)
Thế nào là Bất nhị
(Atvatya) ?
Bất nhị là không hai. Thế nào là không
hai ? Không hai là không lạc vào hai cực đối đãi của một vấn đề. Bản chất sự vật là Thái cực nội bao âm và dương trong nó,
trong âm có dương, trong dương có âm . Âm dương tương thôi thì nhi sinh ra
vạn pháp. Trong sự việc nào cũng gồm đủ 2 mặt đối đãi của nó . Bạn
thấy một việc thuận lợi, thật sự mầm tan vỡ đã ở bên trong . Bạn
thấy một việc buồn rầu, thật sự mầm an lạc có bên trong . Bạn thấy
một chúng sanh, thật sự mầm Phật tánh đang phát triển bên trong . Bạn thấy một sinh vật chuyển động,
thật sự mầm yên lặng đang lớn dần bên trong. Bạn thấy ánh sáng, thật
sự mầm của Phật tánh là bóng tối huyền diệu ẩn tàng bên trong. Bạn
thấy yên lặng , thật sự âm nhạc cỏi lặng yên ngân nga không bao giờ dứt
trong tâm thức của vũ trụ . Chúng sanh vô minh chỉ thấy mặt hiển tướng
của vấn đề, không thấy mầm ẩn tàng của sự việc . Hai mặt một vấn
đề luôn đi đôi với nhau . Không thể cầu thành Phật khi không có mầm
chúng sanh bên trong . Chúng sanh là mặt bên kia của Phật . Bạn đang vui cười
hớn hở vì sự thành công trong cuộc đời đó là Bạn đang bắt đầu đến
việc thất bại nhất định sẽ xảy ra trong mai sau. Khi Bạn sinh ra đời và
lớn dần lên có nghĩa là Bạn chết đi từ từ . Hai mặt một vấn đề gọi
là Nhị nguyên, gọi là âm dương, gọi là bản chất của sự vật không
cách gì thay đổi được cả . Hai mặt này luân phiên, cái thì hiển, cái
thì mật, cái thì lộ bên ngoài, cái làm nhân bên trong, chúng tác động
vơi nhau làm cho vật chất năng động và biến hóa không ngừng nghỉ . Bởi
vậy Như Lai nói : Vật chất vật pháp chẳng qua là sự năng động không
bao giờ ngừng…..Thấy như thật nghĩa là gì?
Thấy như thật nghĩa là thấy mặt hiển tướng của một
sự việc . Người có trí tuệ và có tuệ giác nhà Phật thì biết ngay mầm
đối đãi của nó cũng đang lớn dần từng giây, từng phút bên trong và
đó là sự tự nhiên…..Thấy được hai mặt của một vấn đề để cuối
cùng vượt lên trên , nghĩa là thích ứng với nó . Không tự đặt ra các
mục tiêu theo tham dục của mình, bắt buộc sự vật phải biến hóa theo sự
hiểu của mình. Đó là thấy như thật .
Vậy Bất nhị
nghĩa là cái nhìn tuệ giác của Con nhà Phật biết sự vật là tương thôi
đối đãi, do đó không làm gì có sự vui, không làm gì có sự buồn,
không làm gì có sự sung sướng hoặc đau khổ….. Các tình cảm này đều
thể hiện tâm thức Nhị nguyên của chúng sanh . Khi Bạn tiến đến trạng
thái chánh định do hiểu nguyên lý bất nhị và năng động của sự vật
thì tâm Bạn luôn luôn bình và an, tịnh và định…….Bởi độ tịnh, Bạn
có niềm vui không nguyên nhân, đó là niềm
vui thường trú không bao giờ mất đi . Nó khác với cái vui giả tạo của
thế gian sẽ tiếp nối theo là sự đau khổ do mầm đau khổ xuất hiện cùng một lượt theo nguyên tắc
bất nhị (Atvatya). Trái lại tâm Bạn tịnh thì sự vật nhìn qua cỏi giới
tịnh này trở nên yên lặng, sáng suốt và như thật . Bởi vậy trạng thái
tâm thức đi liền là sự an lạc không suy nghĩ, sự an lạc không có
nguyên nhân. Đó là sự an lạc tự nhiên do tịnh mà có, không phải so
sánh với đau khổ. Chúng sanh an lạc hoặc vui là đối đãi của một
nguyên nhân, mất nguyên nhân này họ sẽ thấy khổ ngay. Người nghèo thì
tham vọng thành giàu, khi sở đắc tiền bạc vật chất thì thấy sung sướng,
mất nguyên nhân tiền bạc vật chất thì tự nhiên thấy đau khổ, cái vui
của họ cột liền với nguyên nhân có vật chất. Không như vậy, trạng
thái an lạc tự nhiên gọi là niềm vui không nguyên nhân của thiền nhân,
không khởi sự từ một nguyên nhân nào cả. Bạn tịnh thì tự khắc sự
an lạc đi liền . Tịnh nghĩa là an lạc mặc dù sự việc đến với Bạn
theo mặt hiển tướng có thuận lợi hoặc trở ngại hay không, bởi vì sự
việc đến một lần bằng hai mặt, sự cảm nhận của Bạn bị chệch đi
Bạn mới có nguyên nhân…..Như vậy tịnh thì tự khắc có an lạc tự
nhiên, như vậy định và tĩnh tâm thì khắc có niết bàn tại thế…..Cỏi
Ta bà này đều đau khổ (Dukkha). Bởi vì chúng sanh là nhị nguyên .
Vậy nhị
nguyên có nghĩa là Dukkha . Cỏi tịnh
độ của đức A Di Đà có nghĩa là niết bàn an lạc, bởi vì tịnh có nghĩa
là Nirvana . Tịnh có nghĩa là Atvatya . Vì rời xa cái đối đải, rời xa nhị
nguyên mà trở thành bất nhị nghĩa là không hai . Đó là bước thứ nhất
của người tu thiền luôn luôn tịnh, quan sát sự vật cảm nhận như thật, bởi vậy tuệ giác này làm cho họ thích
ứng tự nhiên với mọi biến cố của cuộc sống, thích ứng tự nhiên với
mọi sự vật mà không chấp chặt vào mặt hiển tướng của sự vật ấy.
Đó gọi là an lạc thiền. Sau khi Bạn an lạc thiền vì tâm thức bất nhị
như vậy, Bạn sẽ kiến tánh, nghĩa là thành Phật.
Bạn kiến tánh là thế
nào ? Kiến tánh là thấy bản chất sâu lắng của sự vật, nhìn một sự
vật, nghe một âm thanh , biết một sự việc thông qua cái vỏ bên ngoài
là mặt hiển giáo của nó, phải xuyên thấu vào trung tâm của sự vật,
thấy xuyên thấu vào biển âm thanh của sự việc, hiểu xuyên thấu vào biển
nguyên nhân của sự việc. Bạn nhìn ở cái cốt lõi, Bạn thấy cái chính
giữa, Bạn cảm nhận ở trung tâm. Đó là điểm yên lặng tột cùng của
sự vật, đó là mầm phát triển của Phật tánh ở nơi nơi .
Gọi là Như
Lai có mặt khắp muôn nơi, gọi là Phật và chúng sanh đồng tại thế, bởi
vì bản chất sự vật và Phật tánh ẩn tàng bên trong . Gọi là thành Phật
nghĩa là sao ? Gọi là thành Phật nghĩa là tâm thức của các Bạn giao hòa
rung động, cảm nhận trực tiếp với cốt lõi của sự vật. Không nơi nào
không có Phật, không chỗ nào không có Như Lai. Tánh bao trùm khắp mọi nơi
thấm đậm sự vật . Bạn định thì có an lạc. Bạn hành thâm bát nhã
bà la mật đa đẩy sự tịnh này vào trung tâm sự vật thì Bạn gặp thấy
Phật, tức là Bạn rung động và giao hòa với sự tự nhiên……Bạn ngồi
thiền trong yên lặng như vậy, Bạn tiến sâu vào sự yên lặng này, cuối
cùng Bạn sẽ thể nhập bản chất cội
nguồn của nó. Đó là hào quang của Như Lai rực rỡ tam phương đại
phương thế giới . Bạn nghe tiếng chim hót, Bạn cảm nhận khoảng trống
yên lặng đầy âm thanh huyền diệu ở giữa tràng âm thanh này, đó là Bạn
thấy tánh của Như Lai . Bạn thấy sự vật đang diễn ra, tâm Bạn không
lay động mà giữ được an lạc vì tâm Bạn cảm nhận, giao hòa và rung động
với cái yên lặng tột cùng ở giữa biển hổn độn của sự vật. Vậy
Bạn thấy một cái gì thì Bạn tịnh tâm, thì cái thấy này sẽ bắt đầu
xuyên thấu sự vật ấy . Cái thấy này đừng phát xuất ở tâm trí Bạn,
cái thấy này phát xuất ở sự rung động của con tim Bạn, thì sự xuyên
thấu này sẽ tạo thành sự hội nhập, khế hợp cùng rung động với bản
tánh của Như Lai.
Cái thấy
xuyên thấu này, cái thấy rung động này, cái thấy làm Bạn khế hợp với
sự vật gọi là thấy như thật. Đó là con mắt trên bàn tay của Tổ sư
Thiên Thủ Thiên Nhãn (Avalo kytetsvara bodhisattva).
Nếu Bạn có tay mà không có mắt thì không phải là môn sinh của
Ngài. Mỗi tay tượng trưng cho một sự việc của thế gian, một pháp của
chúng sanh, vô lượng tay tượng trưng cho vô lượng vô biên pháp của
chúng sanh. Các pháp này đều có tuệ giác là cái thấy trung tâm, cái thấy
bằng con tim, cái thấy rung động cái thấy
bất nhị (Atvatya) . Nếu Bạn có cái thấy bất nhị, nếu Bạn
có cái biết bất nhị tức là Bạn có con mắt của Như Lai trong từng cánh
tay. Như vậy đó là pháp bất nhị của Như Lai . Bất nhị chứ không phải
một
vì chẳng có một nửa. Nó là thể rỗng không, nên gọi là bất nhị, nó
là sự phản ảnh trực tiếp không thông qua so sánh nên gọi là bất nhị,
nó là sự rung động của con tim Bạn, không phải là tiếng nói của lý
trí. Nó chính là kiến tánh.
Trực chỉ chơn tâm
kiến tánh thành Phật là như vậy.
Hy vọng con tim các
Bạn rung động, mầm Bồ đề tâm khởi lên, Phật tánh sáng suốt chiếu rọi
trong tâm Bạn.
Ghi chú: Ai là tác giả bài viết này, xin vui lòng liên lạc để
chúng tôi bổ túc.
http://www.buddhismtoday.com/viet/phatphap/
batnhi.htm