Trang tiếng Anh

Đạo Phật Ngày Nay 

Trang tiếng Việt   

   

...... ... ..  . ..  .  .
Nhân nào quả nấy
qua việc Hồi giáo Taliban phá huỷ các tượng Phật
Trần Thiện Thành hỏi; Thích Giác Hoàng trả lời

 

Câu hỏi: Qua sự việc trên của chính quyền Taliban, tôi có vài thắc mắc: Phật giáo chưa từng đi xâm chiếm bất cứ nước nào nhưng ở điểm này sẽ hiểu như thế nào về "Nhân nào quả nấy."

Phật giáo Đại Thừa phải chăng không thiết thực, nên dễ bị các nước khác xâm chiếm. Các nước Hồi Giáo hiện nay là của Phật giáo Đại Thừa. Và tình trạng Phật giáo Tây Tạng ngày nay? Xin vui lòng giải thích, tôi rất hoang mang.

Kính chào.
Trần Thiện Thành.

Trả lời:

Phật tử Trần Thiện Thành mến,

Vấn đề mà Phật tử còn chưa sáng tỏ, có lẽ không phải riêng bản thân Phật tử mà còn nhiều Phật tử khác cũng chưa lĩnh hội hết được ý nghĩa của giáo lý Nghiệp Báo - Duyên Khởi thâm sâu đó. Câu "nhân nào quả nấy" hay "gieo nhân nào thì gặt quả nấy", thật ra, không phản ánh hết các khía cạnh của giáo lý nhân quả mà chỉ trình bày một đơn vị rất nhỏ trong toàn bộ học thuyết Đạo Đức Nhân Quả Nghiệp Báo của Phật giáo mà thôi.

Tiến trình từ nhân đến quả là quá trình phức hợp, phải hội đủ các duyên, không thể một nhân mà tạo ra quả được. Làm sao một hạt lúa được tạo thành dé lúa, nếu nó được quăng trên một mảnh đất không đủ điều kiện để phát triển như thiếu ánh sáng, phân bón, nước và bàn tay chăm sóc của con người. Trong trường hợp nó được gieo trồng trên một mảnh đất phì nhiêu, được chăm bón phân nước, ánh sáng đầy đủ, khi sắp thành dé hay đã thành dé lúa rồi, nếu không may bị các loại côn trùng phá hoại thì làm sao thành hạt thóc được.

Cũng vậy, tiến trình từ nhân đến quả không thể đơn điệu khi có nhân tất có quả, tiến trình này thực hiện được là nhờ 24 yếu tố hỗ trợ lẫn nhau mà trong Thắng Pháp Tập Yếu Luận [1] gọi mỗi yếu tố là Duyên (Paccaya). Hai mươi bốn yếu tố hỗ trợ lẫn nhau này còn gọi là 24 duyên hệ duyên (pa.t.thaanapaccayo), vì nó phải tuỳ thuộc và phát sinh nhờ các duyên khác. Từ "nhân duyên" (hetupaccaya) và nghiệp duyên (kammapaccaya) mà ngôn ngữ bình dân hay bác học đều sử dụng chỉ là 2 trong 24 duyên đó thôi. Đây chưa kể một số duyên còn lại được phân nhỏ thành 2 như Tăng thượng duyên lại chia thành Sở tăng thượng duyên và Câu sanh tăng thượng duyên. Nếu 24 tác nhân này được cấu kết và hoạt động thì quả báo hay nghiệp quả (kammavipaka) đến sớm hay muộn tuỳ theo mức độ của các duyên phối hợp đó, thậm chí bị biến dạng hoặc bị triệt tiêu.

Do đó, nghiệp báo của Phật giáo cũng được chia thành nhiều dạng, tuỳ theo các tác nhân và lộ trình tâm của chúng sanh mà có các nghiệp tương ứng. Theo tác phẩm Đức Phật và Phật Pháp của Hoà Thượng Narada, nghiệp có thể chia thành 4 nhóm chính và mỗi nhóm gồm có 4 loại nghiệp khác nhau, tuỳ theo tính chất của mỗi loại, như vậy có tất cả 16 loại nghiệp [2]. Ví dụ, loại Nghiệp tiêu diệt (Upaghaataka) hay Nghiệp vô hiệu lực (Asohi Kamma), thì ta thấy mệnh đề "nhân nào quả nấy" không thể nào đứng vững được. Tuy nhiên, nếu nó rơi và Hiện Nghiệp hay Hậu Nghiệp thì câu "Nhân nào quả nấy" vẫn có giá trị. Cũng cần lưu ý là các loại nghiệp có thể hỗn hợp mà sinh, nên có trường hợp các quả lành và dữ đến cùng một lúc.

Câu "Nhân nào quả nấy" như Phật tử đã đặt vấn đề, khi chính quyền Taliban quyết định phá huỷ 2 pho tượng khổng lồ thuộc di sản thế giới, giả thiết được đặt ra là có phải do một nhân nào trong quá khứ mà Tăng tín đồ Phật giáo đã tạo ra? Trong khi đó, lịch sử đã chứng minh là Phật giáo là một tôn giáo từ bi, chưa hề có một cuộc Thánh chiến khủng khiếp nào như Hồi giáo hay Thiên Chúa giáo, chưa hề vay mượn một giọt máu đào nào của nhân dân để tô son tôn gíáo của mình, tại sao lại phải nhận quả báo đau thương như vậy? Trong lý duyên khởi trùng trùng vô tận , với nhục nhãn của chúng ta không thể thông suốt quá khứ , hiện tại, vị lai như chư Phật Thế Tôn được, nhưng chúng ta không thể đoan chắc rằng, hành động phá huỷ văn hoá và khiêu khích của Hồi giáo như vậy là do Phật tử đã tạo ác nghiệp của thời quá khứ, đã vay nợ giờ đây phải trả. Có trường hợp ta nhận quả, mà có trường hợp họ gieo nhân. Trong trường hợp này, theo thiển ý của người viết, Phật giáo chưa hề gieo nhân "chiến tranh thần thánh" (holy war), chưa hề gieo nhân "bắt người khác phải cải đạo", chưa hề gieo nhân " kêu gọi tín đồ đập phá đền thờ của các tôn giáo khác". Điều này đã được lịch sử Phật giáo chứng minh hùng hồn qua từng trang sử truyền bá đạo lý từ bi, trí tuệ, giác ngộ đến khắp các nước xưa cũng như nay. Do dó, người viết khẳng định rằng, việc phá huỷ các pho tượng Phật , Bồ-tát và Thánh Tăng và các di tích lịch sử tại Afghanistan vừa qua là ác nghiệp của Hồi giáo cực đoan thuộc chính quyền Taliban tạo ra, không hề có một tác nhân can dự nào từ phía Phật giáo cả.

Phần không kém quan trọng mà Phật tử đặt vấn đề là có phải Phật giáo Đại Thừa vì thiếu tính thiết thực nên các nước xưa vốn có truyền thống theo Phật giáo Đại Thừa lại bị các nước khác xâm chiếm? Ở đây xin trình bày rằng, dù là Phật giáo nào, Nguyên Thuỷ Thượng Toạ Bộ hay Đại Thừa phát triển, nói chung Phật giáo nào cũng chứa đựng tính thiết thực cả. Nếu nội dung của giáo pháp không chuyên chở được đặc tính thiết thực hiện tại (Dhammo sandi.t.thiko) thì không thể gọi là Phật giáo nữa. Vì đặc tính "giáo pháp thiết thực trong hiện tại" là một trong 6 đặc điểm không thể thiếu trong giáo Pháp của Đức Phật (Kinh Trường Bộ, Tập II, Kinh Phúng Tụng, tr. 592). Lại nữa, Phật giáo Trung Hoa, Nhật Bản, Mông Cổ, Triều Tiên, toàn là Phật giáo Đại Thừa cả, sao không bị tôn giáo khác đô hộ, đánh bật? Do đó, chúng ta không thể kết tội Phật giáo Đại Thừa vì thiếu tính chất thiết thực, nghĩa là không triển khai về phương diện ứng dụng của giáo Pháp nên bị Hồi giáo đánh phá và đô hộ luôn văn hoá, tôn giáo, đến độ Phật giáo bị mất tích, có lẽ là một sai lầm lớn!

Nguyên nhân các nước xưa kia vốn là các nước chịu ảnh hưởng văn hoá Phật giáo mà hiện nay hoàn toàn theo Hồi giáo và có lần Phật giáo tại Ấn cũng bị diệt vong và mãi cho tới thế kỷ XIX mới bắt đầu phục hưng lại đã được trình bày sơ lược trong bài "Hồi Giáo với Những Thành Tích Phá Hoại: Xưa và Nay" của người viết.

Riêng phần tình hình Phật giáo tại Tây Tạng ngày nay cũng là một điều đáng tiếc và chúng ta nên chia xẻ nỗi mất mát lớn lao của ngưòi dân Tây Tạng. Lưu vong tha phương cầu thực xứ người, dù có được các nước khác ủng hộ đi nữa, cũng là một điều tủi nhục cho dân tộc. Một trăm năm sau, Tây Tạng có lẽ chỉ còn lại là một huyền thoại ?. Ai biết được? Nhân quả nghiệp báo trùng trùng thật khó mà nói hết, câu chuyện Đức Thế Tôn vì dòng họ Thích Ca phải đích thân ra tận biên giới để mong chuyển đổi tâm thức của vua Tỳ Lưu Ly để cứu vãn tình hình chiến tranh của hai nước vẫn còn đâu đây…!

Chính sách và quyền lực của những người cầm vận mệnh quốc gia có liên hệ mật thiết đến sự hưng suy của một tôn giáo, một tôn giáo vì nhu cầu của quần chúng, vì an lạc và hạnh phúc của quần chúng hơn là vì muốn duy trì , củng cố , bành trướng tôn giáo của mình mà bất chấp mọi thủ đoạn, gieo rắc tai ương, nhiễu nhương cho dân lành. Do đó, chúng ta hãy cố gắng hết sức mình để làm những gì có thể để đem Đạo vào đời, đem ánh sáng vào những nơi tăm tối, chỉ đường cho những người đang phân vân trước ngã ba sinh tử cuộc đời.

Được như vậy rồi, thì ta cứ thong dong, tự tại trong cuộc đời, như một vị Thiền Sư đời Lý:

"Nhậm vận thịnh suy vô bố uý
Thịnh suy như lộ thảo đầu phô"
(Vạn Hạnh Thiền Sư)

Xin chúc Phật tử Thiện Thành và những Phật tử nào có cơ duyên đọc đôi nét gợi ý cho câu hỏi này thân thường an lạc, tâm giác khai thông, thường hành lợi lạc cho tự thân và quần sanh.

 

Chú thích

 [1] Xem Thắng Pháp Tập Yếu Luận, tập II, bản dịch của Hoà Thượng Minh Châu.

[2] Quý Phật tử có thể tham khảo trong cuốn Đức Phật và Phật Pháp của Đại Lão Hoà Thượng Narada, do Phạm Kim Khánh dịch.( Tái bản:1994, Nhà Xuất Bản Thuận Hoá và Thành Hội Phật Giáo TP. Hồ Chí Minh, tr. 328 – 366)

Quý Phật tử có thể xem thêm: Luận về Nhân Quả của Thầy Chơn Quang, được đăng trên trang nhà Phật Quang.

Hoặc xem: "Nhân Quả", "Nghiệp và Nghiệp Báo" trong Phật Học Khái Luận của Thượng Toạ Thích Chơn Thiện tại trang nhà Đạo Phật Ngày Nay.

Hoặc xem bài "Nhân Quả" trong Phật Học Phổ Thông, tập I, của Hoà Thượng Thiện Hoa.

http://www.buddhismtoday.com/viet/hopthu/5nhanquaTaliban.htm


Xem cư-sĩ Chính-Trực giải đáp

 


Vào mạng: 1-5-2001

Danh sách các câu hỏi Phật học

Đầu trang