- Ảnh
Hưởng Dòng Nước El Nino Tại Vi?t Nam
- Trần Tiễn Khanh và Nguyễn Khoa Diệu-Lê
(3/2002)
Trong thời
gian gần đây nhiều quốc gia trên thế giới đang lo ngại dòng nước ấm
El Nino sẽ trở lại vào giữa năm này. Từ đầu năm 2002, Cơ quan Quản Trị
Hải Dương và Khí Quyển Hoa Kỳ (U.S. National Oceanic & Atmospheric
Administration) đã ước đoán sự trở lại này. Tiếp theo các chuyên viên
khí tượng ở Uùc và mới đây ở Trung Hoa và Thái Lan cũng đã lên tiếng
báo động. Các tin tức mới nhất cho biết phải đợi thêm một hay hai
tháng nữa mới có thể biết chắc chắn El Nino có thật sự trở lại hay
không.
Tại sao El
Nino làm thế giới phải quan tâm? El Nino đã trở lại lần cuối trong hai năm
1997-98, làm đão lộn khí hậu và thời tiết, gây nên những trận bão lớn
cũng như hạn hán khắp thế giới. Trong hai năm đó đã có 24,000 nguời bị
thiệt mạng và thiệt hại hơn 34 tỉ Mỹ kim. Riêng tại Viêt Nam, thiệt hại
mùa màng được ước tính đến 5,000 tỉ đồng VN.
Sau đây chúng
tôi xin trình bày nguyên nhân c?a El Nino và nh?ng ?nh hưởng tai hại v? khí hậu,
bão lụt cũng như mùa màng trên thế giới, đặc bi?t ở Việt Nam.
- Dòng Nước El Nino
El Nino là danh
từ tiếng Tâây ban Nha có nghĩa là “con trai nhỏ, thiếu nhi, hài đồng”.
Danh từ này được các ngư phủ ở
Nam M? dùng để chỉ sự xu?t hi?n của
dòng nước ấm ở vùng biển phía Đông Thái bình Dương. Vì dòng nuớc thường
xuất hiện vào lể Giáng Sinh, nên danh t? El Nino cung có nghĩa là “Chúa
Hài Đồng”. Thông thường thì gió
ở vùng xích đạo và nhiệt đới Thái bình Dương thổi từ Đông sang Tây,
tạo nên dòng nước ấm ở vùng Tây Thái Bình Dương. Nhiệt độ mặt biển ở vùng Đông Nam Á
nóng trong khi vùng Nam Mỹ thường có dòng nước lạnh. Trong những năm El
Nino, gió và dòng nước ấm đổi chiều
và hướng về Nam Mỹ. Sự đổi chiều này làm đão lộn khí hậu và thời
tiết không những trong vùng nhiệt đới mà gần như khắp thế giới.
El Nino có chu
k? từ hai đến bảy năm, và thường kéo dài từ một đến ba năm. Tiếp
theo El Nino là những năm có dòng nước lạnh La Nina (tiếng Tây ban Nha có
nghĩa “con gái nhỏ”). Trong khi El
Nino gây nên hạn hán thì trái lại những năm La Nina có nhiều mưa và bão
lụt hơn. El Nino và La Nina là hai cực điễm đối ngược của chu kỳ El
Nino/Southern Oscillation (ENSO). Các dự
báo cho biết lần trở lại này của El Nino có thể kéo dài đến hết năm
2003.
Ảnh Hưởng Thế Giới
Trong hai năm
1997-98, El Nino đã gây những thiệt hại nặng nề nhất từ trước đến
nay trên khắp thế giới, làm thiệt mạng 24,000 người, ảnh hưởng đến
đời sống của 110 triệu người khác và gây tổn thất đến 34 tỉ Mỹ
kim. Vì ở ngay vùng xích đạo, Nam Dương là nước chịu ảnh hưởng đầu
tiên của El Nino. Năm 1997 những trận cháy rừng lớn và liên tục làm nghẹt khói và ô nhiễm không khí
không những ở các thành phố Nam Dương mà ở các quốc gia lân cận nữa.
Đông Nam Á sản xuất hàng năm 25 phần trăm lúa gạo trên thế giới, và
mùa màng bị thiệt hại nặng vì hạn hán. Trung Hoa, nước sản xuất gạo
nhiều nhất thế giới, đã kêu gọi các nông dân tiết kiệm nước. Nước
xuất cảng gạo nhiều nhất thế giới, Thái Lan,
cũng đã báo động vì hiểm họa hạn hán. Gần đây, Cơ Quan
Thực Phẩm và Nông Nghiệp của Liên Hiệp Quốc
(U.N. Food and Agriculture Organization viết tắt là FAO) đã kêu gọi
các nước Á Châu nên bắt đầu tích trữ lúa gạo để đề phòng nạn đói.
Nạn đói do hạn
hán cũng đe dọa hàng triệu người dân ở Phi Châu và Nam Mỹ. Năm nay Liên
Hiệp Quốc đã báo động 700,000 người có thể bị đói ở các nước Trung Mỹ. Ở Nam Phi, mùa màng
đang bị đe dọa vì hạn hán. Ở Ba Tây, người ta đang lo ngại cho các ruộng
mía làm đường và đồn điền trồng cà phê.
Trong khi hạn
hán xảy ra ở Châu Á, Châu Úc, Phi
Châu và một phần Nam Mỹ, thì El Nino lại gây ra những trận bão lụt lớn
tại nhiều nơi khác trên thế giới, nhất là dọc theo bờ biền Thái bình
Dương thuộc Hoa Kỳ và Nam Mỹ và các nước ở Tây Âu. Năm 1998, những trận
bão tuyết đã làm tê liệt miền Đông Bắc Mỹ, và miền nam California đã
bị ngập lụt vì quá nhiều mưa. Trong lúc đó, các trận lụt lớn nhất từ
trước đến nay cũng đã xãy ra tại Đông Phi Châu, Ecuador và Peru. Ở Peru,
lượng sản xuất cá biển đã bị giảm 50% vì dòng nước ấm El Nino.
Ảnh Hưởng tại Việt Nam
Nếu El Nino thật
sự trở lại thì ảnh hưỡng tai hại của nó tại nước ta sẽ khá trầm
trọng. El Nino sẽ giảm thiểu mưa, tăng nhiệt độ, gây nên hạn hán làm
mùa màng bị thiệt hại nặng nề. Nhất là vụ lúa mùa Đông Xuân và các
nông sản như cà phê. Lượng nước mưa ít hơn sẽ gây nên nạn thiếu nước
ngọt để uống ở những thành phố lớn cũng như sự xâm mặn ở những
vùng ven biễn. Nạn thiếu nước uống được ghi nhận tại Hà Nội vào
mùa hè 1998. Cũng như mức nước đã xuống thấp tại các đập Hoà Bình,
Trị An và Thác Bà làm giảm thiểu thủy điện.
Vì thiếu mưa
và nước ngọt nên nạn xâm mặn sẽ gia tăng ở vùng đồng bằng Sông Cửu
Long. Hiện nay đã có gần hai triệu mẫu tây (ha)
bị xâm mặn vào mùa khô, và ở nhiều nơi nước mặn đã xâm
nhập vào nội địa hơn 50 km. Sự
xâm mặn sẽ trở nên trầm trọng hơn nếu El Nino gây hạn hán không những
ở đồng bằng Sông Cửu Long mà ngay ở các vùng thượng lưu. Lưu lượng sông Cửu Long sẽ bị giảm
thiểu trong mùa mưa cũng như mùa khô, và điều này ảnh hưởng nhiều đến mức sản xuất lúa
gạo cũng như sự xâm mặn. Một hậu
quả khác của ít mưa và nhiệt độ cao là nạn cháy rừng. Các rừng ở
miền Trung và miền Bắc sẽ bị đe dọa nghiêm trọng, nhất là vào mùa
khô.
El Nino có thể
có một ảnh hưởng tương đối tốt, đó là làm giảm số bão biển hàng
năm tàn phá các vùng duyên hải, nhất là ở miền Trung. Thống kê các trận bão từ năm 1951 đến 1997 cho biết trung bình một
năm El Nino có 5 trận bão và một năm La Nina có đến 8 trận. Các trận
bão lụt tuy có giảm về số lượng nhưng cường độ có thể tăng. Vào
ngày 1 tháng 11 năm 1997, trận bão Linda với gió lên đến 150 km/giờ đã làm thiệt mạng 4,500 người, hư hại
200,000 căn nhà và 325,000 ha ruộng. Đa số các người thiệt mạng là ngư
phủ ở vùng Cà Mau bị mất tích vì
thiếu dự báo thời tiết và không được báo trước. Trong những năm El
Nino, các trận bão thường xảy ra vào đầu mùa mưa và gần bờ biển hơn
mọi năm.
Ảnh hưởng
tai hại của El Nino xảy ra khắp cả nước, nặng nhất là ở miền Nam và
miền Trung. Để giảm thiểu các tổn thất cần phải có dự báo thời tiết
chính xác và kịp thời. Từ tháng 7 năm
2001, chúng tôi đã thành lập một trang Web tên
để cung cấp miễn phí các dự báo thời tiết qua mạng lưới Internet. Hàng
ngày trang Web VNBAOLUT.COM cho biết thời
tiết trước 48 tiếng đồng hồ ở 60 tỉnh thành từ Lạng Sơn đến Cà
Mâu. Các dự báo được cập nhật bốn lần trong ngày (1 giờ, 7 giờ, 13
giờ và 19 giờ) và có thể tự động gởi qua e-mail. Trang tiếng Anh của VNBAOLUT.COM còn có dự báo thời tiết
cho các thành phố lớn ở Kampuchea và Lào. Một mô hình tối tân và chính
xác nhất hiện nay, mô hình MM5, được dùng để làm các dự báo. Ngoài ra
trang Web VNBAOLUT.COM còn cung cấp ảnh vệ
tinh và tin tức thời tiết mới nhất, kể cả các dự báo El Nino và lụt
Sông Cửu Long. Tất cả các dịch vụ nói trên đều miển phí. Công việc
làm các dự báo hoàn toàn thiện nguyện và vô vị lợi. Chúng tôi chỉ
mong được giúp đở phần nào các đồng bào ở những vùng thường hay có
thiên tai.
http://www.buddhismtoday.com/viet/baolut/dongnuocEl-Nino.htm