Trang tiếng Anh

Đạo Phật Ngày Nay 

Trang tiếng Việt   

   

...... ... ..  . ..  .  .

Truyện Cổ Phật Giáo

Truyện Thơ

Tập 2

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

***

* Diệu Phương tái bản * 2002 *

* Sách biếu, không bán.

* Tác giả không giữ bản quyền.

* Hoan nghênh tái bản ấn tống

hoặc phổ biến dưới bất kỳ hình thức nào khác.

 

 Mục Lục

*    Lời Nói Đầu   (Diệu Phương) . . . . . . . . . . . ..3        

01. Người làm mặt nạ   (Thích Nữ Như Thủy - Như Đức).5

02. Gái nghèo   (Minh Châu)................................8

03. Lòng tham tai hại   (Giới Đức).....................10

04. Con dao trong tâm   (Viên Âm)....................13

05. Không phải lỗi thày thuốc   (Thiện Chơn)....16

06. Chú khỉ nhân từ   (Lược Sử Phật Tổ)............19

07. Gần Phật và xa Phật   (Minh Châu)..............23

08. Tai hại của tham ái   (Thông Kham).............27

09. Ngày gặp phụ vương (Thích Nữ Cát Tường)31

10. Tinh tấn vì đạo   (Thiện Bình)......................35

11. Bớ người ta! Ăn cướp!   (Thông Kham).......39

12. Món nợ truyền kiếp   (Bảo Liên)..................44

13. Con trâu   (Châu Đức)................................  50

14. Ngọc báu trong áo   (Thích Tâm Thiện).......55

15. Người mù sờ voi   (Hoàng Minh).................60

16. Một người nghèo lạ   (Thể Quán).................65

17. Quả báo   (Gương nhân quả)........................71

18. Cái lưỡi không xương   (Nguyên Cao).........76

19. Hòa Thượng heo   (Thích Nữ Trí Hải)..........82

20. Cò và cua   (Nguyễn Thế Vinh)....................88

21. Dưới gốc mai vàng   (Bảo Liên)...................93

22. Công chúa Nhật Quang   (Quảng Tiến)......100

23. Dứt bỏ ảo tình   (Phạm Ngọc Khuê)...........107

24. Nước mắt mẹ hiền   (Quảng Huệ)..............114

       

Lời Nói Đầu

     Nhiều truyện xưa về Phật Giáo do các người khác nhau thuật lại đã được Minh Chiếu sưu tập và xuất bản thành một bộ sách gồm nhiều cuốn lấy tên là "Truyện Cổ Phật Giáo". Những truyện này đều được viết bằng "văn xuôi".

     Một số những truyện trong bộ sách trên đã được Tâm Minh Ngô Tằng Giao chọn ra rồi phỏng theo đó mà tóm tắt lại cho ngắn gọn, kể lại bằng ngôn từ bình dị và nhất là chuyển nội dung nguyên bản từ "văn xuôi" sang "văn vần" dưới hình thức thơ "lục bát" để người đọc, người nghe dễ hiểu và dễ nhớ.

     Những truyện cổ Phật Giáo tuy giản dị nhưng rất thâm thúy, thường hàm chứa đầy đủ và sâu sắc về đạo đức, giáo dục, luân lý và triết học. Truyện nói lên cái tinh hoa hay đẹp của giáo lý, từ bi và trí tuệ đồng thời mang lại sự xây dựng, thức tỉnh và giác ngộ cho người đời. Đọc những truyện cổ Phật Giáo người đọc cảm thấy một niềm siêu thoát lâng lâng tràn ngập tâm hồn.

     "Truyện Cổ Phật Giáo", truyện thơ (tập 1), đã được xuất bản vào tháng 1 năm 2001. "Truyện Cổ Phật Giáo" được chuyển thành thơ này là tập thứ hai trong một bộ sách gồm nhiều tập do Tâm Minh Ngô Tằng Giao phát tâm thực hiện dần dần trong tương lai.

     Xin trân trọng giới thiệu đến các độc giả một cuốn sách mà chúng tôi thiết nghĩ là vừa lý thú và vừa hữu ích.

Diệu Phương

 Virginia - USA

(Tháng 1 năm 2002)

(1)

 

Người làm mặt nạ

 Có người thợ ở làng xa

Chuyên làm mặt nạ thật là khéo tay

Rành nghề sinh sống lâu nay

Trong nhà hình vẽ treo đầy khắp nơi

Bao nhiêu nét mặt con người:

Đây sao hung ác, kia thời hiền lương

Buồn vui, cười khóc, ghét thương

Đủ hình mặt nạ phô trương mẫu hàng.

*

Một ngày đoàn kịch ghé làng

Dựng lều chuẩn bị rộn ràng xóm thôn

Diễn tuồng "Ác Quỷ" kinh hồn

Nên cần mặt nạ đặt Ông thợ làm,

Ông mừng nhận được "mối hàng"

Trổ tài hoàn tất vội vàng ngày đêm

Vẽ tô mặt quỷ liên miên

Trông vừa ma quái lại thêm dữ dằn.

*

Tình cờ bạn quý ghé thăm

Thấy Ông nét mặt tối tăm bất thường

Gian manh, hắc ám, bất lương,

Ra về khách mãi vấn vương, ngỡ ngàng.

*

Tháng sau bạn lại ghé ngang

Vừa nhìn mặt chủ reo vang vui mừng:

"Bác trông tốt tướng vô cùng

Kỳ này sắc diện xem chừng đẹp ra

Chắc nhiều may mắn đây mà?"

Chủ nhân nghe hỏi lòng đà hoang mang

Sau khi suy ngẫm kỹ càng

Mới hay là tại "mối hàng" mà thôi!

*

Lần đầu mặt quỷ tô bồi

Suốt ngày tưởng tượng mắt lồi, răng nanh

Lưỡi thè máu đỏ liếm quanh

Da vàng hung ác, mặt xanh dữ dằn

Khiến Ông sắc diện tối tăm

Khiến cho khách mới băn khoăn vô vàn.

*

 

Lần sau mặt nạ nhận làm

Là khuôn mặt vị công thần thanh liêm

Miệt mài Ông thức ngày đêm

Tạo ra những nét lành hiền, thanh cao

Nụ cười nhân hậu dạt dào

Khiến Ông ảnh hưởng tốt vào dung nhan

Mặt Ông bỗng đẹp rỡ ràng

Ghé thăm khách mới khen rằng tốt tươi.

*

Từ lâu Kinh Phật dạy rồi:
 "Những điều chứa ẩn ở nơi Tâm người

 

Luôn luôn biểu lộ ra ngoài:

Tâm như họa sĩ đại tài khéo tay

Vẽ muôn hình tượng giống thay,

Chúng sanh nên gắng tu ngay Tâm mình!".

 

(phỏng theo bản văn xuôi của

Thích nữ Như Thủy - Như Đức)

 

(2)

 

 Gái nghèo

 

Ông Cấp Cô Độc một thời

Xin vào lễ Phật, thỉnh mời Ngài qua

Ở nơi tịnh xá ông ta

An cư yên tĩnh trong ba tháng trời,

Dân thành Xá Vệ thật vui

Được nghe Phật dạy, khắp nơi an lành!

Phật luôn khuyên nhủ chúng sanh

Con đường diệt khổ tâm thành nên tu.

*

Hết mùa ba tháng an cư

Mọi người chuẩn bị tiễn đưa chân Ngài

Cảm vì đức, mến vì tài

Bà con đồng loạt một hai thỉnh cầu

Xin Ngài ở lại đó lâu

Rạng soi thêm ánh đạo mầu tôn nghiêm.

*

Phật chưa hứa nhận gì thêm

Bỗng cô gái nọ quỳ bên chân Ngài,

Cô là tớ gái lâu đời

Làm trong tịnh xá, mọi người mến yêu

Cô nghèo, tâm lại chẳng nghèo

Một lòng tinh tấn tu theo Phật Đà,

Nghe tin Phật sắp rời xa

Cô liền đánh bạo tìm ra chốn này

Một lòng thành kính quỳ đây

Cúi đầu đảnh lễ thỉnh Ngài ở thêm.

Phật nghe xong, nhận lời liền

Phước cho tớ gái tâm hiền biết bao!

Người ta thỉnh Phật dễ nào

Kẻ đầy tiền bạc, người cao chức quyền

Sánh đâu cô gái nghèo hèn

Bạc tiền tuy ít, đức tin lại nhiều!

*

Phật nhân đó dạy đôi điều:

"Ta nào phân biệt giàu nghèo, hèn sang

Chúng sanh bình đẳng, ngang hàng

Cùng nhau tắm gội ánh vàng từ bi!"

 

(phỏng theo bản văn xuôi

của Minh Châu)

  

(3)

 

Lòng tham tai hại

 

Hồi còn tại thế xưa kia

Trên đường giáo hóa Phật đi qua làng

Ngài đi cùng ông A Nan

Khai tâm gieo ánh đạo vàng giúp dân.

*

Đang đi Ngài bỗng dừng chân

Bước quanh lối khác có phần xa thêm

Ông A Nan rất ngạc nhiên

Vội lên tiếng hỏi. Phật liền giảng ra:

"Này A Nan phía trước ta

Có quân giặc cướp thật là hiểm nguy

Sau ta ba kẻ đang đi

Gặp quân giặc đó khó bề thoát qua!"

*

 

Quả nhiên dạo bước nẻo xa

Ba người bạn thiết tà tà rong chơi

Cười hồn nhiên, bước thảnh thơi

Tới nơi thấy gói vàng rơi giữa đường

Họ ngừng lại lượm, mừng rơn

Cùng la: "Hên quá! Tạ ơn ông Trời!

Chúng mình tổ chức ăn chơi

Linh đình một bữa khao đời vẻ vang!"

*

Một chàng được cử lên đàng

Ghé mua "đồ nhậu" chợ làng gần bên.

Chàng đi, lòng nghĩ thấp hèn:

"Nếu mua thuốc độc trộn kèm thức ăn

Hai tên kia chết nhăn răng

Vàng ta hưởng trọn, sướng bằng lên tiên!"

Thế là chàng thực hiện liền

Âm mưu giết hại bạn hiền vì tham!

*

Hai chàng ở lại cũng bàn:

"Nếu ta không phải chia vàng làm ba

Chỉ chia đôi, sướng quá mà!"

Chúng bèn tìm cách xấu xa giết người.

*

Chàng đi chợ về tới nơi

Hai chàng ẩn núp đồng thời ra tay

Giết ngay bạn quý lâu ngày

Rồi ngồi ăn uống no say, cùng cười:

"Vàng này chỉ phải chia đôi

Thế là mình hưởng cuộc đời giàu sang!"

Nào ngờ thuốc độc dần lan

Hết đời hai kẻ sói lang bạo tàn.

*

Phật bèn dạy ông A Nan:

"Ba người chết bởi lòng tham ngu đần

Giết nhau vì mối ác tâm

Ngu si như vậy muôn phần đáng thương

Chúng sanh xem đó làm gương

Lòng tham tai hại, tìm đường tránh xa!"

 

(phỏng theo bản văn xuôi của Giới Đức)

(4)

 

 Con dao trong tâm

 

Ở bên Ấn Độ thuở xưa

Nơi thành Xá Vệ, buổi trưa một ngày

Gia đình kia thật duyên may

Phật thương hóa độ, dừng ngay tại nhà,

Tiếc thay chồng vợ tỏ ra

Tham lam, độc ác, xấu xa, hung tàn.

*

Hóa thành một vị đạo nhân

Phật đi khất thực dừng chân trước thềm

Ôm bình bát, đứng trang nghiêm,

Anh chồng đi vắng, vợ liền nhảy ra

Tay xua đuổi, miệng hét la

Tục tằn chửi bới thật là dữ hung.

Đạo nhân nói, giọng ung dung:

"Ta mong gia chủ mở lòng ra cho

Chút lương thực giúp người tu,

Cớ sao thô lỗ đuổi xua nặng lời?"

*

Chợt anh chồng về tới nơi

Thấy người khất thực tức thời nổi cơn

Bao nhiêu giận giữ trào tuôn

Sẵn dao bén nhọn giắt luôn bên mình

Rút ra định chém người lành

Dù cho là kẻ tu hành chẳng nương.

*

Bỗng đâu có một bức tường

Hiện lên bao bọc đạo nhân mọi bề

Tường kiên cố, bằng pha lê

Cửa vào không có, ngại gì gươm đao.

Anh chồng bực bội kêu gào:

"Này ông hãy mở tôi vào mau đi!"

Đạo nhân nói: "Chẳng khó gì!

Hãy quăng dao bén ta thì mở cho!"

*

Anh chồng tự nghĩ: "Chẳng lo

Thân ta vạm vỡ lớn to hơn người

Tay không cũng đủ giết rồi

Dao dù bén nhọn ta thời cần chi!"

Nghĩ xong quăng vội dao đi

Lạ thay tường vẫn phẳng lì, còn nguyên.

Anh chồng tức giận hét lên:

"Dao kia tôi đã quăng liền rồi đây

 

Sao ông không mở ra ngay?"

Đạo nhân: "Dao bén trong tay sá gì

Dao trong Tâm mới hiểm nguy

Mau quăng dao đó tức thì gần ta!"

*

Thấy người thấu hiểu rõ ra

Bao nhiêu tâm địa xấu xa của mình

Anh chồng bất chợt hoảng kinh

Thật thà hối lỗi, chân thành ăn năn

Mưu mô độc ác tiêu tan

Khấu đầu lạy tạ đạo nhân hết lời.

*

Ngẩng lên nào thấy bóng Người

Bức tường chia cách đồng thời lùi xa

Đạo nhân giờ mới hiện ra

Dáng hình Đức Phật thật là uy nghiêm

Hào quang rạng rỡ một miền,

Nhân từ Phật thuyết pháp liền cho nghe,

Vợ chồng hoan hỉ mọi bề

Đạo vàng hóa độ, quay về đường ngay.

 

(phỏng theo bản văn xuôi

trích: Viên Âm

(5)

 

Không phải lỗI

Thày thuốc

 

Thuở xưa có một thanh niên

Ốm đau, bệnh nặng, triền miên tháng ngày

Dù thày giỏi, dù thuốc hay

Bệnh không thuyên giảm. Bó tay chịu rồi!

Chàng ta than vãn, kêu trời

Tràn trề thất vọng, rối bời khổ đau!

*

May thay độ ít lâu sau

Có ông Thày thuốc bạc đầu, trắng râu

Chất chồng kinh nghiệm từ lâu

Ghé qua thăm bệnh, gật đầu phán ngay:

"Bệnh này trầm trọng lắm thay

Tuy nhiên cũng có thuốc hay chữa lành

Thịt chim trĩ kiếm cho nhanh

Mang về làm thuốc, nấu thành món ăn

 

Thuốc này tìm thật khó khăn

Nhưng mà bảo đảm bệnh nhân sẽ lành

Muốn lo mạng sống của mình

Uống cho dứt hẳn bệnh tình triền miên

Nghe lời ta dặn chớ quên!"

Rồi Thày về chốn non tiên xa vời.

*

Anh chàng vội vã nhờ người

Kiếm mua chim trĩ khắp nơi xa gần

Thịt chim thật tốt vô ngần

Ăn vào bệnh giảm nhiều phần. Mừng thay!

Lòng chàng sung sướng dâng đầy

Hết lời ca tụng ông Thày là tiên.

*

Bệnh tình nào đã dứt liền

Thế mà chàng đã vội quên lời Thày

Một con ăn hết, ngưng ngay

Bệnh kia trở lại như ngày xưa thôi!

Chàng bèn oán trách nặng lời:

"Thày thời không giỏi! Thuốc thời chẳng hay!"

*

Ông Thày bỗng có một ngày

Ghé thăm trở lại, mặt đầy ngạc nhiên

Nghe chàng kể lể than phiền

Lời Thày chẳng đúng. Mất tiền. Tật mang,

Ôn tồn Thày mới phán rằng

Nguyên do chỉ tại lỗi chàng chứ ai:

"Trách Thày, trách thuốc là sai

Bệnh mình đã nặng thuốc thời lại ngưng

Ăn nhiều chim trĩ mới xong

Một con nào đủ. Sao mong bệnh lành!"

Anh Chàng nghe rõ ngọn ngành

Giận mình mê muội! Trách mình ngu si!

*

Người ta nào có khác chi!

Từ lâu Đức Phật từ bi dạy rồi

Chúng sanh nhiều kiếp, nhiều đời

Trầm luân cõi khổ, nổi trôi bể sầu

Phật bày phương pháp nhiệm mầu

Thoát vòng sanh tử. Ai đâu nghe lời

Tu hành biếng nhác mãi thôi

Cho nên vẫn bị luân hồi tử sanh,

Rồi than Phật chẳng độ mình

Trách luôn Phật Pháp chẳng linh, chẳng mầu!

(phỏng theo bản văn xuôi

của Thiên Chơn)

 

(6)

 

Chú khỉ nhân từ

 

Tiền thân Đức Phật một thời

Từng là chú Khỉ sống nơi khu rừng

Thân hình to lớn hào hùng

Xiết bao mạnh mẽ, vô cùng thông minh,

Nhân từ nổi tiếng rừng xanh

Giúp người hoạn nạn tâm thành chứa chan.

*

Một ngày rực rỡ ánh vàng

Nắng trời tỏa ấm, gió ngàn vờn quanh

Khỉ đang ăn uống trên cành

Suối trong, nước mát, trái lành, quả ngon

Bỗng nghe vang vọng núi non

Tiếng người kêu cứu dập dồn vẳng xa,

Khỉ lần theo lối rừng già

Thấy hang đá nọ hiện ra cuối đường

Dưới hang có kẻ khóc thương

Trượt chân rơi xuống khó đường trèo lên.

*

Rêu trơn, đá nhọn hai bên

Hang sâu thăm thẳm. Khỉ quên hiểm nghèo

Lần theo vách đá cheo leo

Bám vào cây, rễ, Khỉ trèo xuống hang

Mong sao cứu kẻ nguy nan,

Nạn nhân thấy Khỉ kinh hoàng kêu rên

Rồi liều để Khỉ cõng lên

Còn hơn ở lại dưới miền hiểm nguy.

*

Đường lên cực nhọc kể chi

Khỉ tuy cõng nặng, quản gì khó khăn

Cả hai leo tới miệng hang

Sức tàn, lực kiệt nằm lăn im lìm

Cây cao, bóng mát, cỏ mềm

Rì rào suối chảy, êm đềm gió ru

Nhạc rừng tấu khúc thiên thu

Như gây an lạc, như xua muộn phiền

Thả hồn vào cõi thiên nhiên

Cả người lẫn Khỉ ngủ quên không ngờ!

*

Một thời gian tỉnh cơn mơ

Nạn nhân thấy Khỉ say sưa giấc nồng

Ác tâm nổi dậy, nghĩ thầm:

"Từ lâu đói khát ta cần thức ăn

Đường về lại quá xa xăm

Khỉ đang say ngủ, chi bằng giết ngay

Thịt này ăn đỡ qua ngày!"

Thế là kẻ ác ra tay thi hành

Kiếm hòn đá lớn ở quanh

Đập vào đầu khỉ. Gian manh hại đời!

*

Bị thương nặng Khỉ than trời,

Máu ra lai láng, cố ngồi nhỏm lên

Lết qua cây ở gần bên

Trèo lên cành trốn. May liền thoát thân.

Trên cao nhìn kẻ vô ơn

Lòng tuy ngao ngán, không hờn giận chi

Ứa dòng nước mắt sầu bi

Hòa theo máu đỏ tuôn đi ướt người,

Khỉ yên lặng đứng một hồi

Thương cho trần thế nổi trôi đọa đầy

Bao nhiêu nhân ác mãi gây

Tâm người chẳng tốt! Khó thay quả lành!

Khỉ buồn bã, vội chuyền cành

Bỏ về núi thẳm, rừng xanh thuở nào.

*

Dù cho lửa hận dâng cao

Tình thương, đức độ tưới vào dẹp tan

Sống theo lời Phật từng ban


 Từ bi, hỷ xả Đạo vàng sáng soi!

(phỏng theo bản văn xuôi

trích: Lược Sử Phật Tổ)

 

(7)

 

Gần Phật

và xa Phật

 

Ở trong tịnh xá Kỳ Hoàn

Nơi thành Xá Vệ hương ngàn thênh thang

Cỏ cây rực rỡ ánh vàng

Phật ngồi thuyết pháp cho hàng Chư Thiên.

*

Bấy giờ ở nước kế bên

Hai Thày tu nọ lòng riêng ước thầm

Mong sao gặp Phật một lần,

Rủ nhau đi, chẳng ngại ngần đường xa.

Vượt vùng đồng đất bao la

Giữa nơi biên giới không nhà dân gian,

Nơi đây hạn hán quanh năm

Xác xơ đồng ruộng, khô cằn hồ ao

Hai người vất vả biết bao

Khát khô cả cổ. Nước nào tìm ra!

Đi hồi lâu thấy xa xa

Vũng lầy có nước. Nhưng mà khổ thay

Đầy trùng lúc nhúc trong đây

Uống vào uống cả trùng này mất thôi

Thế là phạm giới luật rồi,

Một người vội vã thốt lời can ngăn:

"Hãy theo lời Phật khuyên răn

Nhân từ làm gốc, giữ tâm trong lành

Nếu ta giết hại chúng sanh

Để mình tranh sống, cũng thành uổng đi

Dù sau thấy Phật ích gì

Hãy nên giữ giới. Sá chi thân mình!"

*

Người kia suy nghĩ, làm thinh

Rồi lên tiếng nói: "Khát đành chết sao?

Tạm thời hãy uống nước vào

Sống mà gặp Phật! Còn bao dặm đường!

Quanh đây vắng khách thập phương

Nào ai thấy được mà vương bận lòng!".

*

Hai người, hai ý bất đồng;

Người không giữ giới uống xong đi liền

Riêng mình mạng sống tạm yên

Lên đường tìm Phật nơi miền xa xôi.

Người kia Phật dạy, nhớ lời

Quanh năm giữ giới, suốt đời tu tâm

Giờ tuy chết khát chẳng cần,

Trên đường tìm Phật tiến gần biết bao

Cõi trời Đao Lợi sanh vào

Vội tìm lễ Phật. Đứng hầu một bên.

*

Còn người phá giới bình yên

Tới thành Xá Vệ, quỳ bên Phật Đài

Sụt sùi giọt ngắn giọt dài

Cúi đầu bạch Phật: "Lúc ngoài đồng hoang

Con còn người bạn chung đường

Thiết tha tìm Phật tâm thường hằng mong

Chẳng may khát nước mệnh chung

Tiếc rằng không được đến cùng Thế Tôn!"

*

Phật bèn dạy, giọng ôn tồn:

"Ta hay biết chuyện mà con nói rồi!"

Chỉ người đứng cạnh bên Ngài

Phật thêm: "Đây chính là người bạn con

Một lòng giữ giới cho tròn

Sau khi mãn kiếp lên luôn cõi Trời

Đủ duyên đến với ta thôi;

Còn con tuy đã tới nơi chốn này

Cũng là uổng phí công thay

Vì con phạm giới vừa đây trên đường!

Vẫn là xa cách ngàn trùng

Gặp ta thật đấy mà dường như không

Giới điều còn, Phật pháp còn

Giữ nghiêm giới luật: ghi lòng khắc tâm!"

*

Thày tu phạm giới thẹn thầm

Cúi đầu nghĩ lại lỗi lầm vừa qua

Trong lòng sám hối thiết tha:

"Muốn gần Đức Phật, chớ xa Giới Điều!".

(phỏng theo bản văn xuôi  của Minh Châu)

(8)

 

Tai hại

của tham ái

 

Ngày xưa có chị vợ kia

Lẳng lơ, trắc nết, thiết gì chồng đâu

Loạn luân phạm tội từ lâu

Tư tình lén lút: chị dâu em chồng.

Lửa tình càng cháy càng nồng

Đưa người vào chốn tột cùng ác tâm.

*

Vợ kia chẳng chút ngại ngần

Xúi em tìm cách hại ngầm người anh,

Thoạt đầu em chẳng nỡ đành

Tỉ tê xúi mãi nghe thành êm tai

Giết anh ngay! Tội tày trời!

Cả hai thỏa thích sống đời tự do.

*

 

Chồng tuy chết vẫn âu lo

Vẫn thương vợ cũ, muốn cho cận kề

Thằn lằn hóa kiếp trở về

Rơi trên mình vợ, phòng the nô đùa,

Vợ thời độc ác có thừa

Nhìn thằn lằn biết chồng xưa. Giết liền!

*

Tình yêu vợ mãi không quên

Chồng đầu thai lại về bên vợ nhà

Luôn nằm cạnh, chẳng rời xa

Làm thân con chó vào ra bên mình

Theo chân như bóng theo hình,

Trai làng đùa hỏi: "Cô thành thợ săn?"

Vợ nghe nổi máu dữ dằn

Cột ngay chó lại giết phăng nữa rồi!

*

Lần này chồng lại đầu thai

Làm con bò đực theo hoài vợ kia

Đi về quấn quýt mỗi khi,

Trai làng chọc ghẹo: "Cô đi chăn bò?"

Thế là cô vợ thẹn thò

Cột bò thật chặt. Giết cho khỏi phiền!

*

Chồng tuy bị giết ba phen

Vẫn còn vương vấn, chồng bèn đầu thai

Lần này thành cậu con trai

Vợ sinh ra cậu mừng hoài chẳng thôi.

Cậu trai góp mặt với đời

Kiếp xưa hằn dấu in nơi tâm hồn

Nhớ bao đau khổ dập dồn

Cậu làm khó mẹ, ẵm bồng chẳng cho,

Chỉ ưng ông nội chăm lo

Buồn vui khuya sớm, đói no tháng ngày.

*

Bốn mùa lần lượt vần xoay

Trẻ kia biết nói, giờ đây lớn rồi,

Một hôm thuật hết đầu đuôi

Bao nhiêu tiền kiếp từ thời xa xưa,

Nghẹn ngào nhìn nội khẽ thưa:

"Nó đâu là mẹ! Là thù đấy thôi!

Lòng gian ác, máu tanh hôi

Xúi người hiểm độc, sống đời loạn luân!"

*

Nội nghe kinh ngạc vô ngần

Gia đình địa ngục cõi trần chẳng sai!

Chuyện tình đẫm máu bi ai

Chao ơi tham ái hại người khổ thay!

Ông ôm cháu nói: "Từ đây

Chúng mình hãy bỏ chốn này ra đi

Cháu đừng buồn nữa làm chi

Ta tìm cửa Phật xin về nương thân!"

*

Thời gian trôi! Một mùa Xuân

Trong ngôi chùa nọ ở gần rừng hoa

Người ta thấy một tăng già

Sống cùng chú tiểu thật là bình an!

Chuông chùa thánh thót ngân vang

Như xua nỗi khổ trần gian tràn trề

Vén màn tăm tối u mê

Thênh thang tịnh độ đường về thơm hương.

(phỏng theo bản văn xuôi

của Thông Kham)

(9)

 

Ngày gặp

phụ vương

 

Xưa rời cung điện ra đi

Giờ đây thành đạo trở về thăm Cha

Hai mươi năm thoáng trôi qua

Quê hương Đức Phật Thích Ca đón người

Ca Tỳ La Vệ xanh tươi

Vua Cha Tịnh Phạn mừng vui vô cùng

Cả nhân dân, lẫn hoàng cung

Cùng nhau sửa soạn tưng bừng thiết tha.

*

Một bình bát, một cà sa

Dạt dào đức độ, bao la nhân từ

Phật thăm quê dấu yêu xưa

Rộn ràng đất nước sang mùa hoan ca

Cảm thông đến cả muôn hoa

Đất trời, cây cỏ gần xa đón chào

Mọi người cảm động biết bao,

Nhà Vua thỉnh Phật cùng vào hoàng cung.

Chiều về trong cảnh vui chung

Phật bèn thuyết pháp chỉ đường chúng sanh.

*

Nhà Vua đảnh lễ chân thành

Hỏi thăm phương pháp tu hành cho mau

Để mong giải thoát khổ đau

Sinh lão bệnh tử tiếp nhau xoay vần.

Phật bùi ngùi ngắm phụ thân

Chân run, đầu bạc, da nhăn, dáng gầy

Còn đâu như thuở trước đây

Đế Vương oanh liệt tràn đầy hiên ngang,

Đỡ Vua lên ngự ngai vàng

Ôn tồn Phật mới thưa rằng: "Từ xưa

Xuất gia thành đạo đến giờ

Như Lai thường bị người ta chê cười

Bị phường ngoại đạo nhiều lời

Chê rằng bất hiếu, bỏ rơi gia đình."

*

"Như Lai quyết chí riêng mình

Chẳng theo chữ hiếu thường tình làm chi

Nên đi tìm món quà gì

Thật là quý hóa dâng về phụ thân

 

Và ban cho khắp nhân dân,

Đó là giải đáp về thân phận người

Phụ thân vừa mới hỏi thôi!"

Tiếp theo Phật nói: "Ở đời ngẫm ra

Vô thường vạn vật quanh ta

Công danh như bọt nước sa đầu ghềnh

Tình như mây nổi bồng bềnh

Còn như tuổi trẻ trôi nhanh xuân thì

Như làn điện chớp khác chi

Chúng sanh không hiểu chút gì! Đáng thương!

Bám theo những cái vô thường

Mà quên Phật tánh sẵn vương trong người"

*

"Chúng sanh Phật tánh sẵn rồi

Khéo tu thành Phật trong thời tương lai.

Tu nhiều phương pháp lắm thay

Pháp môn 'Niệm Phật' là hay mọi đường

Rất công hiệu, rất dễ dàng

Chí tâm niệm Phật, Tây Phương thác về

Là nơi hạnh phúc muôn bề

Là nơi Cực Lạc tràn trề an vui."

*

"A Di Đà Phật một thời

Lúc tu phát nguyện: 'Ai người thành tâm

Niệm danh ta thật chuyên cần,

Xin về Cực Lạc mười phần cầu mong,

Sau này đến lúc lâm chung

Thác về Cực Lạc vô cùng sướng thay!

Nếu không đạt được điều này

Nguyện thề Chánh Giác ta đây không thành!'

*

Mong Vua cha và chúng sanh

Pháp môn 'Niệm Phật' thi hành cho chuyên

Sẽ mau trút hết muộn phiền

Sinh lão bệnh tử triền miên chẳng còn!"

(phỏng theo bản văn xuôi

của Thích Nữ Cát Tường)

 

(10)

 

Tinh tấn vì Đạo

 

Tại nơi tịnh xá Trúc Lâm

Thành Ba La Nại, mùa Xuân đã về

Đất trời tĩnh lặng bốn bề

Muôn hoa phô sắc sum suê trên cành

Đàn chim vui hót lượn quanh

Hương xuân phảng phất bên mành ngất ngây.

Thế Tôn an tọa nơi đây

Nhưng nhìn thấy cảnh đọa đầy phương xa

Dân tình khốn khổ kêu ca

Dưới quyền của Kế Hoa Đà hại dân

Vừa tàn ác, lại bất nhân

Khiến cho đất nước muôn phần tang thương.

Tâm từ tỏa ngát muôn phương

Thế Tôn tìm cách cứu hàng chúng sinh

Cử người thay mặt cho mình

Đến nơi giáo hóa, chân tình giúp dân.

*

Trong hàng đệ tử thiết thân

Chẳng nề gian khổ, mười phần thiết tha

Có tôn giả Phú Lâu Na

Cử làm sứ giả thật là thuận duyên,

Phú Lâu Na nhận lời liền

Nguyện đem chánh pháp đi truyền bá ngay.

Thế Tôn hỏi: "Đất nước này

Đã nhiều độc ác, lại đầy tàn hung

Cần nhiều can đảm vô cùng

Mới mong trải được tấm lòng từ bi?"

Phú Lâu Na: "Con ngại chi

Đương đầu thử thách nguyện đi giúp đời!"

*

- "Nếu người chửi mắng nặng lời?"

- "Con coi như món quà người tặng thôi

Quà không nhận, mình trả lui

Lòng thời thanh thản, an vui, chẳng phiền,

Người ta như vậy còn hiền

Không dìm con chết đuối liền! Cũng may!"

*

- "Nếu người dìm xuống nước ngay?"

- "Con coi như họ còn đầy từ tâm

Lại thêm tối dạ vô ngần

Vì không ném đá máu tuôn trên đầu!"

- "Nếu người độc ác bảo nhau

Đầu ngươi ném đá. Tính sao bây giờ?"

- " Bạch Thế Tôn! Họ còn khờ

Chưa mang gậy gộc ra mà đập con!"

*

- "Nếu người dùng gậy đánh luôn?"

- "Con cho như thế vẫn còn là may

Không giam giữ, chẳng tù đày

Con đường truyền Đạo còn đầy tự do!"

*

- "Nếu người tìm cách bỏ tù

Họ giam ngươi lại không cho ra ngoài?"

- "Thưa rằng họ vẫn tốt thay!

Vì con sẽ có nhiều ngày tu thân

Thảnh thơi tĩnh dưỡng tinh thần

Luyện nung ý chí thêm phần kiên trinh!"

*

- "Nếu người hại đến thân mình

Lấy gươm đâm chém mặc tình chẳng nương?"

- "Thưa rằng họ vẫn còn thương!

Con không bị giết! Còn đường tương lai!"

*

- "Nếu người ta giết thẳng tay?"

- "Bạch Thế Tôn! Họ vẫn đầy từ tâm,

Giúp con giải thoát tấm thân

Một đời giả tạm, muôn phần khổ đau

Đường tu thành quả cho mau

Chứng Vô Thượng Giác! Đạo mầu nở hoa!"

*

Nghe xong lời Phú Lâu Na

Thế Tôn khen ngợi: "Thật là tuyệt hay!

Ngươi đầy ý chí mạnh thay

Nêu cao chân lý thân này coi khinh

Xứng danh đệ tử trung trinh

Thay ta giáo hóa chúng sinh giúp đời

Giương cao ngọn đuốc tuyệt vời

Nước phương xa đó đến nơi soi đường

Đạo vàng trải rộng tình thương

Gieo mầm giải thoát, ươm hương an lành!"

Cúi đầu đảnh lễ tâm thành

Vâng lời Phật dạy, nhiệt tình ra đi

Bước chân in dấu từ bi

Phú Lâu Na quyết thực thi lời Ngài

Dù bao gian khổ trần ai

Đóng vai sứ giả Như Lai cho tròn...

 

(phỏng theo bản văn xuôi

của Thiện Bình)

 

(11)

 

Bớ người ta!

Ăn cướp!

 

Thuở xưa khi mới xuất gia

Ngài Xá Lợi Phất ở nhà còn em

Một trai, một gái lành hiền

Tiếc thay bà Mẹ cửa Thiền chẳng tin.

*

Sợ em trai lúc đủ duyên

Xuất gia sẽ bị Mẹ hiền cản ngăn

Ngài bèn căn dặn Chư Tăng

Xin vui lòng nhận, khó khăn chớ nề!

*

Thời gian thấm thoắt trôi đi

Em trai nay lớn. Mẹ thì lo âu

Sợ con nối gót anh đầu

Bỏ nhà theo ánh đạo mầu Thích Ca,

Mẹ lo cưới vợ về nhà

Em trai chắc hẳn xuất gia hết đường.

*

Rước dâu hôm đó rộn ràng,

Lễ nghi, phong tục xóm làng đặt ra

Chọn người tuổi tác đã già

Vợ chồng đầy đủ, cửa nhà ấm êm

Đứng ra xối nước lên trên

Đôi tay dâu, rể lấy hên bước đầu;

Chọn người nào khó gì đâu

Đó là Bà ngoại cô dâu sẵn rồi,

Bà làm lễ chúc lứa đôi:

"Sống chung hạnh phúc suốt đời bên nhau

Đến long răng, đến bạc đầu

Như Bà các cháu, khác đâu chút gì!"

*

Rể nhìn dâu đẹp đứng kia

Xinh tươi nhan sắc, tràn trề tuổi xuân,

Nhìn qua Bà ngoại ngồi gần

Thân già, tóc bạc, da nhăn, lưng còng

Răng không còn, mắt hết trong

Khiến chàng suy nghĩ mà lòng xốn xang:

"Ôi thời gian thật phũ phàng

Bà xưa cũng đẹp như nàng dâu kia

Rồi đây nàng có khác chi

Tàn đi sắc nước, mất đi hương trời!

Chẳng gì tồn tại trên đời

Đẹp tươi rồi cũng một thời qua mau

Còn gì thú vị nữa đâu

Anh mình thật khéo đã mau tìm đường

Tới bờ giải thoát thơm hương

Nương nhờ Cửa Phật, nêu gương cho mình!"

*

Chẳng còn muốn lập gia đình

Phát tâm chỉ muốn tu hành theo Anh

Rể kia nghĩ kế tinh ranh

Trên đường hai họ linh đình rước dâu

Chàng bèn ôm bụng kêu đau

Xin ngừng giải quyết. Trước sau nhiều lần.

Mẹ vô tình tưởng chuyện cần

Tưởng con ăn uống có phần bất an

Nên ra lệnh cho cả đoàn

Rước dâu về trước. Để chàng tự do

Về theo sau, chớ âu lo

Đừng chờ, đừng đợi khiến cho muộn màng.

*

Thật là dịp quý như vàng!

Chàng mừng, chạy thẳng qua làng kế bên

 

Vào Chùa xin xuất gia liền,

Chư Tăng không nhận, cửa Thiền chẳng dung

Vì theo luật Đức Thế Tôn

Đi tu cần sự thuận lòng mẹ cha.

Chàng năn nỉ rất thiết tha

Hồi lâu chẳng được bèn la vang trời:

"Bớ người ta! Cướp tới nơi!

Cướp đi của báu của tôi đây này!"

Chư Tăng chặn hỏi: "Im ngay!

Nơi đây cửa Phật, ban ngày, cướp đâu?"

*

Chàng bèn quỳ lạy thật mau

Một lòng thành khẩn cúi đầu khẽ thưa:

"Bạch Chư Tăng! Vốn từ xưa

Luân hồi sanh tử con vừa trải qua

Bọn Ma Vương chúng chẳng tha

Duyên lành chúng cướp biết là bao nhiêu

Tử thần cũng sẽ đến theo

Cướp đi sinh mạng bọt bèo của con

Thế là cơ hội chẳng còn

Buồn đau đời trước, héo hon kiếp này

Làm sao còn có duyên may

Tìm nương cửa Phật ngát đầy thơm hương

Hương chân lý tỏa muôn phương

Và hương giải thoát đưa đường chúng sanh!"


*

 

Chư Tăng nghe rõ ngọn ngành

Hỏi ra mới biết rõ anh của chàng

Là Xá Lợi Phất thân thương

Đã từng căn dặn mở đường cho em

Xuất gia vào lúc đủ duyên,

Cả chùa bèn chấp nhận liền. Vui thay!

Vừng dương rực chiếu cỏ cây

Đón người thoát tục từ đây tu hành.

 

(phỏng theo bản văn xuôi

của Thông Kham)

 

 

 

 

 

 

(12)

 

Món nợ

truyền kiếp

 

Hồi xưa trong cánh rừng bên

Họa mi làm tổ ở trên cây đào

Hàng ngày Chim hót ngọt ngào

Véo von ca tụng trăng sao đất trời

Gốc cây phía dưới thảnh thơi

Có chàng Rắn nọ nằm chơi, lành hiền

Nghe Chim hót, Rắn mê liền

Đôi bên kết bạn ngày thêm mặn nồng.

Hồi xưa loài vật nói chung

Trời sinh một mắt để dùng mà thôi.

*

Một hôm Bướm ghé qua chơi

Báo tin đám cưới sẽ mời Chim đi,

Mong rằng tiếng hót họa mi

Giúp cho đôi cánh bướm kia nhịp nhàng

Múa may uyển chuyển dịu dàng

Thêm phần khởi sắc cho bàn tiệc hoa.

*

Chim mừng, nhưng lại lo xa

Sợ rằng tiệc cưới người ta chê mình

Lông không đẹp, dáng chẳng xinh

So cùng anh Bướm đa tình lẳng lơ.

Thở dài than ngắn hàng giờ

Chim bay tìm Rắn, trông chờ ý hay.

Rắn khuyên: "Yên chí! Đi ngay!

Giọng anh quyến rũ đắm say tuyệt vời

Bà con mê mẩn mất rồi

Không còn để ý đến người anh đâu!"

*

Cúi đầu ngẫm nghĩ hồi lâu

Mơ màng Chim nói: "Tôi cầu có thêm

Một con mắt đẹp dịu hiền

Thành hai con mắt thêm duyên mặn mà

Bà con chú ý thêm ra,

Anh cho mượn mắt thật là quý thay

Mượn đi ăn cưới một ngày

Anh nằm quanh gốc cây này nghỉ ngơi

Tiệc xong trả lại anh rồi

Mình thân nhau quá! Giúp tôi! Bạn hiền!"

Thoạt tiên Rắn chẳng chịu liền

Họa mi nài nỉ, van xin đủ điều

Rắn ta cảm động xuôi chiều

Hứa cho mượn mắt vì xiêu lòng rồi!

*

Đến ngày tiệc cưới đẹp trời

Mượn thêm một mắt, nhìn đời đẹp thêm

Chim vui, chải chuốt làm duyên

Điểm trang óng mượt xong liền bay đi.

Rắn nằm ẩn gốc cây kia

Mắt mù tăm tối nên chi rụt rè.

*

Tiệc tùng đám cưới thỏa thê

Khách vui cùng Bướm, không hề hỏi Chim

Đến khi Chim được mời lên

Trổ tài ca hát êm đềm du dương

Mọi người thán phục giọng vàng

Cùng nhau xúm lại rộn ràng ngợi khen,

Khen thêm lông đẹp như tiên

Khen đôi mắt lạ, dịu hiền như nhung.

Lời qua tiếng lại tưng bừng

Chim nghe ca tụng vui mừng, ba hoa:

"Trời sinh tôi khác người ta

Mắt nguyên một cặp thật là mộng mơ,

Giọng thời quyến rũ vang đưa

Giúp cho thiên hạ được nhờ biết bao

Rắn mù kia dưới gốc đào

Chán đời. Muốn chết. Nghe vào mê ngay

Tôi an ủi Rắn hàng ngày

Giải sầu bằng giọng hót hay giúp người

Lại bay đi khắp mọi nơi

Kiếm về lương thực giúp hoài cho ăn!"

Chim nói khoác, khách phục lăn

Khen lòng hào phóng, khen tâm nhân từ.

*

Tiệc tàn. Theo cánh gió đưa

Chim ôm danh vọng say sưa bay về,

Rắn nằm cuộn dưới trăng thề

Mù lòa, sợ hãi, yên bề ngủ đây

Chim không đánh thức Rắn ngay

Nghĩ mai trả lại mắt này được thôi!

*

Chim bay lên tổ nằm chơi

Suy tư trằn trọc rối bời tâm can:

"Ta giờ danh vọng vẻ vang

Có đôi mắt đẹp, giọng vàng, từ tâm

Mọi người thán phục vô ngần

Ngày mai trả mắt lỡ làng tiếng tăm,

Rắn kia dưới gốc cây nằm

Chỉ bò quanh quẩn có cần mắt đâu!"

Thế là tội lỗi hố sâu

Kéo Chim phản bạn lao đầu xuống đây,

Họa mi dời tổ đi ngay

Đêm khuya lén lút khẽ bay xa rừng.

*

Rắn mù tội nghiệp vô cùng

Bò quanh dò dẫm truy lùng họa mi

Nghe Chim hót, vội bò đi

Muốn đòi cho được mắt về mới thôi

Tiếc thay thấy Rắn tới nơi

Chim kia bay trốn mất rồi còn chi.

*

Một đêm Chim ngủ say mê

Giật mình tỉnh giấc thấy kề cạnh bên

Lắc lư đầu Rắn như điên

Chim ta sợ hãi la lên kinh hoàng

Bay đi trốn vội trốn vàng,

Kể từ đêm đó hoang mang trong lòng

Chẳng còn say ngủ giấc nồng

Chẳng còn yên tĩnh tâm hồn như xưa.

Những mùa lạnh lẽo gió mưa

Rắn thường sợ lạnh chẳng ưa ra ngoài

Chim yên, ngủ một giấc dài,

Nhưng mùa Xuân đến đất trời ấm êm

Chim đành bay hót liên miên

Xua cơn buồn ngủ, suốt đêm canh chừng.

*

Đêm Xuân rừng núi chập chùng

Họa mi tấu khúc vang lừng vui tươi

Tiếng Chim bay bổng tuyệt vời

Như mang hạnh phúc cho người trần gian,


 Buồn thay hạnh phúc chóng tàn

Mong manh sương khói vì mang nỗi niềm

Thoáng vương hối hận, ưu phiền:

"Lòng tham nổi dậy, tâm hiền mất đi!".

 

(phỏng theo bản văn xuôi

của Bảo Liên)

 

(13)

 

 Con trâu

 

Bác nông phu vác cày lên

Giắt trâu thong thả đi bên ruộng đồng

Trong lòng sung sướng vô cùng

Được mùa lúa tốt vui chung năm này.

*

Màn sương vén nhẹ đó đây

Vừng đông ló dạng chân mây mỹ miều

Cánh đồng màu mỡ phì nhiêu

Trải dài xa tắp uốn theo chân đồi

Lùa trâu xuống ruộng, Bác vui

Lấy chân ấn mạnh lên nơi lưỡi cày

Trâu già vẫn kéo khỏe thay

Đất màu xẻ rãnh chia hai lượn vòng

 

Đùn lên cao, uốn cong cong

Trông như sóng lượn mặt sông dập dình

Như thuyền rẽ nước lướt nhanh,

Trâu già giúp cả gia đình nông dân

Mỗi ngày khá giả làm ăn

Nhìn trâu trìu mến Bác thầm cám ơn,

Đôi khi tiếc việc ham công

Cả hai phí sức ngoài đồng biết bao.

*

Mặt trời giờ đã lên cao

Nắng gay gắt rọi, gió xào xạc bay

Bỗng trời cuồn cuộn giăng mây

Cánh đồng tối sẫm phủ đầy gió mưa

Người và trâu vẫn cày bừa

Đồng lao cộng khổ chờ mùa đẹp sang.

*

Đến khi trời tạnh mây quang

Nhà nông mệt mỏi vội vàng nghỉ tay

Tìm vào bóng mát nằm ngay

Ngả lưng đánh một giấc say đã đời.

*

Một con cọp đói trên đồi

Mon men đi xuống tìm mồi dưới nương

 

Trâu tuy khổ nhọc trăm đường

Sức tàn, lực kiệt vẫn thương chủ mình

Chạy bay lại cứu nhiệt tình

Gặp trâu hung dữ cọp đành bỏ đi.

*

Nhà nông chợt tỉnh cơn mê

Tưởng lầm trâu mệt nên chi húc mình

Thế là nổi trận lôi đình

Bẻ cây rượt đánh. Tội tình chú trâu

Ba chân bốn cẳng chạy mau

Tới khi chủ mệt, gục đầu gốc cây

Ru hồn vào giấc ngủ say,

Trâu ngừng chân thở, thương thay thân mình!

*

Cọp trong bụi rậm vẫn rình

Lại mon men xuống, mắt tinh liếc mồi

Trâu nhìn cọp sắp vồ người

Vội quên đi những vết roi trên mình

Lòng can đảm, dạ trung thành

Lao vào cứu chủ, phủ nhanh che người

Cọp kia thấy khó ăn rồi

Bỏ đi về phía núi đồi thẳm sâu.

*

Nhà nông say ngủ hay đâu

Giật mình tỉnh dậy tưởng trâu đè mình

Tưởng trâu hãm hại. Thất kinh!

Vác cây tới tấp nỡ đành quất trâu

Im lìm trâu chịu đớn đau

Hai hàng lệ tủi, lệ sầu tuôn rơi.

*

Vừa khi Đức Phật tới nơi

Biết trâu cứu khổ, biết người nghi oan

Ngài bèn bước đến cản ngăn

Đưa tay xoa nhẹ vết hằn lưng trâu

Xoa lằn roi rớm máu đầu

Ghé tai trâu nói đôi câu ôn tồn:

"Ta đây biết nỗi lòng con

Ta từng bị vậy. Chớ buồn làm chi!

Ta từng đau khổ ê chề

Nỗi niềm chua chát khác chi cảnh này"

*

"Con ơi! cũng chính ta đây

Vì thương nhân loại đọa đầy khổ đau

Ra đời tỏa ánh đạo mầu

Rắp tâm xoa dịu nỗi sầu thế nhân

Vậy mà nhiều kẻ hiểu lầm

Lắm phen chửi bới, bao lần cản ngăn

 

Phá ta, gây chuyện khó khăn

Ta đâu nản chí chùn chân bao giờ

Chỉ khi nào bản thân ta

Không tròn phận sự mới là đáng chê

Nếu không mang lợi ích chi

Không mang an lạc chút gì cho ai

Mới là đáng nhục mà thôi

Con nên tiếp tục giúp người chủ đây!"

*

Phật quay qua phía người này

Chỉ vào vết cọp in đầy xung quanh,

Chuyện trâu cứu chủ trung thành

Đầu đuôi kể lại ngọn ngành trước sau.

*

Nhà nông hối hận lòng đau

Ôm trâu nức nở, cúi đầu ăn năn

Đồi xa rực rỡ ánh dương

Phật bèn từ giã lên đường khoan thai

Nẻo về tịnh xá còn dài

Người và trâu mắt u hoài nhìn theo.

 

(phỏng theo bản văn xuôi

của Châu Đức)

(14)

 Ngọc báu

trong áo

 

Thuở xưa có một thanh niên

Tính tình hiếu khách, khắp miền kết giao

Nhà giàu, con đại phú hào

Bạc tiền, của cải kể sao cho vừa.

Chuyện làm ăn chàng chẳng ưa

Chỉ vui họp bạn, say sưa qua ngày.

*

Năm hai mươi tuổi buồn thay

Cha chàng bệnh nặng không may qua đời

Lâu nay chàng chỉ rong chơi

Làm ăn buôn bán có đời nào hay,

Gia tài chắp cánh dần bay

Ngoảnh đi ngoảnh lại trắng tay mất rồi

Đành lê bước khắp phương trời

Tìm thăm bạn cũ từ thời xa xưa.

Người tiếp đón, kẻ tiễn đưa

Tràn đầy tình nghĩa, dư thừa thủy chung

Nhưng chàng đi khắp các vùng

Lòng riêng tự ái chẳng dừng chân lâu

Ghé thăm chỉ một lần đầu

Rồi không trở lại tìm nhau sợ phiền.

*

Một ngày đói khổ triền miên

Sức tàn, lực kiệt giữa miền xa xăm

Chàng bèn lê bước ghé thăm

Một người bạn cũ lâu năm thân tình,

Bạn chàng tiếp đón nhiệt thành

Tiệc tùng ăn uống linh đình cùng nhau

Vui buồn tâm sự trước sau

Thăng trầm cuộc sống, khổ đau trường đời

Im lìm chàng chẳng hé lời

Dấu ngày khốn khổ, dấu thời tàn phai

Dù cho dáng vẻ bề ngoài

Bần cùng lộ rõ, dấu ai dễ nào.

*

Một chiều uống rượu vườn đào

Đôi bên chủ khách rượu vào lời ra

Cùng nhau than thở gần xa:

"Nhân tình thế thái sao mà chán thay!"

Vơi đầy cạn chén mau say

Bao nhiêu tâm sự trút đầy theo men

Chẳng bao lâu chàng say mèm

Bạn dìu vào ngủ. Ngồi bên trông chừng

Ngắm chàng thấy vẻ bần cùng

Nhớ ơn thuở trước đã từng giúp nhau

Giờ mình hưởng cảnh sang giàu

Đền ơn, giúp bạn qua cầu gian truân.

*

Biết chàng tự ái vô cùng

Nếu công khai giúp chàng không nhận nào

Chủ nhà lặng lẽ đi vào

Nghĩ suy tìm cách khéo sao giúp người

Phòng riêng mở tủ tìm tòi

Chọn viên ngọc quý, hiếm hoi, đắt tiền

Khâu vào gấu áo bạn hiền:

"Ngọc này giúp sống bình yên trọn đời.!"

*

Hôm sau vừa lúc sáng trời

Anh chàng thức dậy ngỏ lời biệt ly

Bạn dù giữ, vẫn ra đi

Nào đâu ở lại làm chi thêm phiền.

Kể từ khi đó triền miên

Giang hồ lưu lạc khắp miền đặt chân

Màn trời chiếu đất lê thân

Lang thang cực khổ kiếm ăn qua ngày.

Một hôm lạc bước chốn này

Tìm nhà trưởng giả dừng đây xin làm

Đổ mồ hôi, góp sức tàn

Kiếm ngày hai bữa vô vàn xót xa.

*

Một hôm có khách ghé nhà

Phú ông niềm nở chạy ra đón chào,

Chàng làm công ngạc nhiên sao

Nhận ra bạn cũ vườn đào thân thương.

Khách xa sửng sốt vô cùng

Hỏi chàng: "Sao lại ra nông nỗi này?

Hai năm gặp gỡ trước đây

Giúp anh ngọc quý, sao nay vẫn nghèo

Vẫn tang thương, vẫn tiêu điều

Hay là ngọc quý mất tiêu chốn nào

Thử tìm gấu áo xem sao?"

Anh chàng nghe nói ngỡ nào giấc mơ


 Sờ vào gấu áo đâu ngờ

Ngọc kia còn đó sẵn chờ chàng thôi

Nghẹn ngào chàng khẽ thốt lời:

"Bấy lâu mê muội sống đời ngu si

Ngọc trong tay chẳng biết gì

Để rồi khổ mãi! Trách chi Phật, Trời!

U minh che lấp trí người

Khùng điên hạng nhất trên đời là tôi!"

*

Từ lâu Phật đã dạy rồi:

"Chúng sanh Phật tánh sẵn nơi thân này,

Tương lai thành Phật một ngày

Riêng ta là Phật giờ nay đã thành.

Chúng sanh tu khéo tâm mình

Tương lai cũng sẽ trở thành Phật thôi!"

 

(phỏng theo bản văn xuôi

của Thích Tâm Thiện) 

(15)

 

Người mù sờ voi

 

Thuở xưa có một Quốc Vương

Tên là Cảnh Diệp dễ thương, hiền hòa

Chăm lo dân chúng nước nhà

Nhân từ, thuần hậu, gần xa mến Người

Người đem Phật pháp dạy đời

Cho nên thời đó khắp nơi an bình

Ngoài dân chúng, trong triều đình

Đạo mầu nhuần thấm, nghĩa tình chứa chan.

*

Tiếc thay bên cạnh ngai vàng

Vẫn còn vài vị đại thần kém may

Tôn thờ ngoại đạo mê say

Luôn gieo mâu thuẫn, mãi gây bất hòa,

 

Quốc Vương lòng dạ xót xa

Nghĩ suy tìm cách vạch ra lỗi lầm

Mong sao hoán cải thành phần

Còn xa Cửa Phật, chưa gần Thích Ca.

*

Một hôm lệnh Quốc Vương ra

Ai mà bị tật mù lòa bẩm sinh

Đại thần trong chốn triều đình

Phải ra công kiếm, dẫn trình quốc vương.

Các quan kiếm khắp xóm làng

Gom về một đám người mang tật mù

Dắt nhau cùng bước lần mò

Tay khua gậy trúc, chân dò lối đi.

*

Mọi người chẳng rõ chuyện chi

Vua cười khẽ nói: "Có gì lạ đâu,

Những người mù đã từ lâu

Con voi chẳng biết đuôi đầu ra sao

Đưa voi cho họ sờ vào

Để xem họ tả thế nào mà thôi!

Hãy khuyên họ cố tranh tài

Ai mà tả đúng Trẫm thời thưởng cho!".

*

 

Vui thay cả đám người mù

Chuồng voi gần đó được đưa ngay vào

Kềm voi kỹ lưỡng trước sau

An toàn, chắc chắn. Đua nhau mà sờ!

Chàng nào cũng nghĩ như mơ:

"Xưa nay mình có bao giờ sai đâu

Tay ta sờ giỏi hàng đầu

Luôn luôn chính xác, từ lâu tinh tường!".

Sờ voi xong họ vui mừng

Kéo nhau trở lại hoàng cung tranh tài.

*

Người sờ đúng cái vòi dài

Nói voi giống chiếu nhà ai cuốn tròn,

Người sờ phải cái ngà thon

Nói voi giống chiếc sừng non trâu làng,

Người sờ tai, cãi oang oang:

"Con voi giống cái quạt nan mùa hè

Quạt sao mát gớm mát ghê!".

Chàng mù kế tiếp vội chê mọi người

Hông voi sờ đúng tận nơi

Chàng bèn lên tiếng: "Voi thời khác chi

Bức tường dài, lại phẳng lì

Chính tay tôi đã ôm ghì nó đây!".

Người sờ chân nói:" Chán thay!

Các anh trật hết! Voi này chẳng qua

Giống như một cái cột nhà

Tôi đây ôm thử khó mà nâng lên!"

Người sờ đuôi vội cãi liền:

"Các anh thật đúng những tên... mù lòa,

Con voi giống chổi quét nhà

Tôi cầm, tôi nắm, tôi chà hồi lâu!".

*

Thế là cả đám gây nhau

Chàng nào cũng nghĩ mình đâu có lầm!

Nói nhao nhao, cãi rầm rầm

Gậy khua lên tưởng như gần phang nhau.

Vua, quan kẻ trước người sau

Nhìn vào hoạt cảnh tránh đâu khỏi cười,

Quốc Vương nói với mọi người:

"Các khanh thấy đó! Trò đời khác chi!

Chỉ riêng hình dáng voi kia

Người mù nào có biết gì rõ đâu

Vậy mà xúm lại cãi nhau

Nghĩ mình tài giỏi hàng đầu kém ai!"

*

"Trong triều đình cũng vậy thôi

Tà ma ngoại đạo lắm người vẫn theo

Tôn thờ chủ nghĩa, giáo điều

Với bao học thuyết mang nhiều lầm sai,

Chỉ hay một, chẳng biết hai

Mười phần chân lý nào ai tỏ tường!

Giữa vùng ánh Đạo thênh thang

Chỉ riêng Đức Phật vô vàn kính yêu

Là người giác ngộ mọi điều

Dạy ta chân lý cao siêu nhiệm mầu!"

*

Các quan hổ thẹn cúi đầu

Kể từ khi đó rủ nhau tu hành

Phụng thờ Tam Bảo chân thành
 Ước mong thoát kiếp tử sanh luân hồi!"

(phỏng theo bản văn xuôi

của Hoàng Minh)

 

(16)

 

Một người

nghèo lạ

 

Chàng Tu Lại rất là nghèo

Gia tài chỉ có Mẹ yêu đã già

Không tiền bạc, không cửa nhà

Lang thang nuôi Mẹ thật là hiếu thay!

*

Cứu người chết đuối một ngày

Người ta ơn nghĩa tặng ngay cho chàng

Búa bằng sắt tốt vô vàn,

Chàng bèn đốn gỗ, tìm hang làm nhà

Tránh mưa nắng, tiện vào ra

Hàng ngày chặt củi mang qua chợ làng

Đổi thành vật dụng, thức ăn

Mang về nuôi Mẹ, lòng chàng an vui.

 

Trong nhà hiếu đễ tuyệt vời

Ra ngoài giúp đỡ mọi người nhiệt tâm

Tiếng chàng nổi khắp xa gần

Oai danh tráng sĩ giúp dân trong miền.

*

Người ta đặt thật nhiều tiền

Thuê chàng săn bắn thú trên non ngàn

Chàng bèn từ chối, chẳng màng

Đã quy y Phật tránh đường sát sinh

Thú rừng vì thế vây quanh

Muôn chim đua hót an lành ngoài hang.

*

Tuần qua mưa gió phũ phàng

Hôm nay trời tạnh ánh quang tưng bừng

Chàng mừng vác búa đi rừng

Chặt cây, lượm củi trong lòng sướng vui,

Xa xa chợt thấy ba người

Ba cô thiếu nữ dạo chơi phía ngoài

Họ đi quên lại trâm cài

Nữ trang đắt giá bỏ rơi bên đường

Chàng cầm lên rồi vội vàng

Chạy theo trao lại các nàng của rơi.

*

 

Thế rồi một buổi sáng trời

Chàng đang mơ ngủ. Có người ghé thăm,

Đẹp như tiên, khẽ nói rằng

Chàng tìm của giúp cho nàng trước đây

Nay nàng muốn tạ ơn này

Xin cùng gá nghĩa vui vầy bên nhau,

Nhà nàng của cải sang giàu

Mẹ cha đã mất từ lâu lắm rồi

Chồng nàng cũng đã qua đời

Hai con còn nhỏ, nàng thời cô đơn,

Giọng nàng êm tựa suối ngàn

Như chim vui hót, như đàn êm ru

Nhưng chàng chợt tỉnh cơn mơ

Nghiêm trang khuyên nhủ: "Con thơ hãy còn

Nàng về đoan chính nuôi con

Sao cho trọn tấm lòng son thờ chồng,

Ta lo chữ hiếu cho xong

Tuổi già sức yếu Mẹ mong cậy nhờ!"

Nghe lời khuyên đẹp vô bờ

Nàng tiên biến khỏi giấc mơ của chàng.

*

Một hôm có kẻ biếu vàng

Nhờ chàng gian dối khai man đôi lời

 

Chàng bèn từ chối tức thời:

"Đã là Phật tử một đời chẳng tham

Điều gì phạm giới đừng làm

Không nên nói dối, ăn gian, tâm tà!"

*

Bao nhiêu sự việc vừa qua

Do tay sắp đặt của nhà Vua thôi

Vua A Dục muốn thử người

Nên sai cung nữ đến nơi dụ chàng.

Bạc không ham, sắc chẳng màng

Quy y giữ giới Đạo Vàng Thích Ca,

Tiếng người tráng sĩ bay xa

Gieo hương núi thẳm, nở hoa thị thành

Nhà Vua đố kỵ, gian manh

Sai đao phủ đến rừng xanh giết chàng,

Chàng điềm nhiên khẽ nói rằng:

"Tôi đâu có tiếc tấm thân giả này

Hủy giùm tôi, tốt lắm thay

Chỉ thương Mẹ yếu rồi ai phụng thờ!"

Ngạc nhiên đao phủ sững sờ

Hỏi người bình thản bên bờ tử sinh:

"Ông không giận Vua thật tình?"

Ôn tồn chàng đáp: "Vua mình đáng thương

 

Bao nhiêu nghiệp ác mãi vương

Cầu xin Đức Phật soi đường thiện tâm

Cho Vua và khắp muôn dân

Cùng nhau hồi hướng dưới chân Phật đài!"

Tâm hồn đao phủ rạng ngời

Ôm đao quay vội về nơi triều đình

Đầu đuôi sự việc tâu trình

Khiến Vua A Dục thật tình ăn năn.

*

Tuần sau Vua đến tận hang

Chiêu hiền, đãi sĩ mời chàng về cung

Chăm lo giúp nước việc chung

Nhưng chàng từ chối, dửng dưng, chẳng màng,

Nhà Vua lui tới mời chàng

Chàng quỳ thỉnh Mẹ lời vàng dạy con:

"Mẹ nghe khắp chốn nước non

Vua thời hà khắc đâu còn thương dân

Triều đình đầy những nịnh thần

Tham quan ô lại đa phần xấu xa

Oán hờn vang khắp mọi nhà

Luân thường đạo lý thật là đảo điên

Cho nên giặc giã khắp miền

Con ra giúp nước thuận duyên lúc này

 

 

Mang lời Phật dạy lâu nay

Hương thơm giáo lý gieo đầy khắp nơi

Lời vàng cảm hóa mọi người

Mong rằng đất nước hết thời khổ đau!"

*

Chàng Tu Lại khẽ cúi đầu

Nghe lời Mẹ dạy, trước sau tuân hành

Rời rừng núi, về thị thành

Mang tên "Quốc Bửu" Vua dành đặt cho

Hết lòng việc nước chăm lo

Khiến cho đời sống ấm no dân lành

Chàng đem Phật pháp tâm thành

Quân Vương cảm hóa, triều đình sửa sang

Khắp nơi chói lọi ánh vàng

Tràn đầy an lạc, reo vang thanh bình

Vua theo Phật pháp nhiệt tình

Giờ đây bỗng lại trở thành minh quân

Chỉ dùng đức độ trị dân

Trong ngoài cảm phục, xa gần ngợi ca.

 

(phỏng theo bản văn xuôi

của Thể Quán)

 

(17)

 

Quả báo

 

Thuở xưa có một nàng dâu

Lẳng lơ, dâm đãng từ lâu trong làng

Ngoại tình nàng mãi mơ màng,

Mẹ chồng còn đó nên nàng âu lo,

Lập mưu, tính kế đắn đo

Làm sao trừ khử bà cho khỏi phiền.

Nàng dâu làm bộ lành hiền

Hết lòng hầu mẹ. Chồng liền cả tin

Trong lòng mừng rỡ vô biên

Nghĩ mình hiếu đễ nhất trên cõi đời.

*

Một ngày vợ khẽ lựa lời:

"Ta nên giúp mẹ thoát nơi bụi trần

Giúp bà siêu thoát linh hồn

Về vùng tiên cảnh hưởng muôn lộc trời

Hưởng bao hạnh phúc tuyệt vời

Vợ chồng ta mới là người con ngoan!"

*

Chồng tin vợ. Lầm kế gian.

Nhỏ to tính toán, cùng bàn: "Khó chi

Mình theo phương pháp Đạo kia

Đào hầm chất củi bốn bề hỏa thiêu

Thế là mẹ sẽ tiêu diêu

Về miền cực lạc bao nhiêu phước lành!"

Vợ chồng vội vã thi hành

Bày ra yến tiệc mời quanh họ hàng,

Tiệc tàn, họ trở về làng

Chỉ còn lại mẹ. Anh chàng thành tâm

Mời bà ngồi xích lại gần

Hầm sâu, lửa đỏ xô chân mẹ vào.

Chàng con khờ khạo biết bao

Nghĩ rằng chắc mẹ trời cao thác về,

Nàng dâu gian ác hả hê

Vợ chồng hoan hỉ ra về cùng nhau.

*

Nào ngờ ở dưới hầm sâu

Có nơi khoảng trống lửa đâu dội vào

Mẹ rơi xuống đó, may sao!

Thân già sống sót xiết bao nhiệm mầu,

Bám cây leo khỏi hầm sâu

Gian nan thân xác, buồn đau cõi lòng

Leo lên vất vả vô cùng

Tới nơi khuya khoắt, một vùng tối tăm

Đường về nhà quá xa xăm

Mẹ trèo lên nhánh cây nằm ẩn thân

Nghỉ đêm kín đáo vô ngần

Cây to rậm rạp nhiều tầng lá xanh.

*

Bỗng đâu có lũ gian manh

Vừa đi ăn trộm ở quanh trong vùng

Đến đây mỏi mệt tạm ngừng

Nằm lăn dưới gốc cây cùng nghỉ ngơi.

Mẹ la hoảng, tiếng động trời

Trộm kia đang ngủ, rụng rời hoảng kinh

Thoát thân ôm của trốn nhanh

Bạc vàng rớt lại cũng đành bỏ rơi.

*

Qua đêm, tới lúc sáng trời

Mẹ leo cây xuống tìm nơi lối về

Chợt nhìn thấy của rơi kia

Bà bèn nhặt lấy rồi đi về nhà.

Nàng dâu thấy mẹ hiện ra

Trong lòng kinh hãi tưởng bà hiển linh,

Anh chồng tưởng mẹ siêu sinh

Giờ đây trở lại thăm mình. Mừng thay!

Đón chào vồn vã nói ngay:

"Con nhờ có vợ chỉ bày cách thiêu

Chắc nay mẹ hưởng lộc nhiều

Con mừng đưa được mẹ yêu lên trời

Mừng nay mẹ ghé về chơi

Vợ con thật quả là người dâu ngoan!"

*

Mẹ nghe xong chợt bàng hoàng

Âm mưu hại mẹ do nàng dâu thôi!

Bà bèn nhỏ nhẹ đôi lời:

"Mẹ nay về được cõi trời nhờ dâu

Phép siêu thăng thật nhiệm màu!"

Bà moi trong túi đưa dâu bạc vàng:

"Ông bà con ở thiên đàng

Gửi con của cải mẹ mang giùm về

Ngọc ngà, châu báu ê hề

Mẹ thời yếu đuối chẳng bê được nhiều

Con nên làm phép hỏa thiêu

Về nơi tiên cảnh lấy nhiều của thêm!"

*

Nàng dâu nổi máu tham lên

Mê mờ con mắt, nghe liền tin ngay

 

Nhìn chồng khẽ nói mê say:

"Chàng cho phép thiếp mai này siêu thăng

Hỏa thiêu giống mẹ của chàng

Thiếp về tiên cảnh sẽ mang được nhiều

Bạc vàng của cải bao nhiêu

Thiếp mong gom hết ôm theo về nhà

Chúng mình thành đại phú gia

Cho đời nể mặt. Nghĩ mà sướng thay!"

*

Chồng nghe ưng ý theo ngay

Đào hầm, chất củi như ngày mẹ thiêu

Rồi âu yếm nói vợ yêu

Gieo mình lửa đỏ đúng theo phép mầu

Siêu thăng tiên cảnh cho mau

Kẻo ông bà đợi chờ lâu thêm phiền.

*

Ở đời quả báo theo liền

Hại người mưu độc trở nên hại mình

Nàng dâu dâm đãng ngoại tình

Tham lam, gian ác nay đành bỏ thân.

 

(phỏng theo bản văn xuôi

trích: Gương Nhân Quả)

 

(18)

 

Cái lưỡi

không xương

 

Ngày xưa, ngày xửa, ngày xưa

Có ông Vua nọ vợ vừa chết đi

Trong lòng đau xót kể chi

Tình thương tất cả dồn về cho con

Một nàng công chúa còn son

Khiến Vua đỡ cảnh héo hon cung vàng,

Vua sinh ra mỗi mình nàng

Tươi vui, xinh đẹp, dịu dàng, dễ thương.

*

Một ngày công chúa liệt giường

Ốm đau bệnh hoạn, hết đường thuốc thang

Bao nhiêu thày thuốc tài năng

Ra công cứu chữa chẳng ăn thua gì;

 

Xanh xao, hốc hác, li bì

Nàng nằm cung cấm. Bệnh chi lạ đời?

*

Vua bèn triệu tập khắp nơi

Bao thày thuốc giỏi đón mời về cung

Họp bàn, tranh cãi tưng bừng

Trăm thày trăm ý nghe chừng khó xuôi

Cuối cùng giải pháp ra đời:

"Sữa sư tử cái chữa thời khỏi ngay!"

*

Chao ơi nghe khó khăn thay!

Nào đâu sư tử quanh đây mà tìm

Vua bèn truyền lệnh khắp miền

Ai tìm ra sữa Vua liền thưởng cho

Bổng nhiều, lộc lắm, chức to,

Bao người liều mạng nào lo sợ gì

Lùng sư tử, chấp gian nguy

Mong sao kiếm sữa đem về lập công.

*

Có chàng trai trẻ xóm Đông

Đã ham quan chức, lại mong bạc tiền

Nghe tin lặn lội đi liền

Rừng sâu núi thẳm cố tìm sữa kia,

Vài ngày sục sạo hiểm nguy

Gặp ngay sư tử đang đi một bầy

Theo về hang. Nghĩ kế hay

Trộn vào nước uống thuốc này ngủ say,

Cả bầy sư tử lăn quay

Ngủ mê ngủ mệt suốt ngày mãi thôi

Chàng trai cứ việc thảnh thơi

Tìm sư tử cái, sữa thời nặn ra

Nặn xong ôm sữa về nhà

Thoát vùng nguy hiểm thật là êm ru!

*

Trên đường mang sữa dâng Vua

Gốc cây nghỉ mệt chàng vừa lơ mơ,

Có ngài La Hán bất ngờ

Đi ngang nghe tiếng tranh đua khoe tài

Sáu giác quan của chàng trai

Tranh công kịch liệt cãi hoài cùng nhau.

*

Đôi Tai: "Tôi chiếm công đầu

Tai không nghe rõ lệnh sao thi hành

Biết chi mà kiếm loanh quanh

Nghe Vua cần sữa ai rành hơn tôi?"

*

Hai Chân đạp đất trả lời:

"Tai nghe nhưng nếu chân người chẳng đi

Hai chân này cứ đứng ỳ

Làm sao lấy sữa mang về cho Vua?"

*

Láo liên Mắt chẳng chịu thua:

"Các anh nói bậy! Chớ đùa với tôi!

Tai nghe. Chân bước. Đúng rồi

Mắt này nhắm lại, bỏ đời các anh!

Hố sâu lộn cổ bò quanh

Làm sao thấy sữa mà dành công đây?"

*

Cánh Tay gân guốc cãi ngay:

"Thiếu đi mười ngón tay này của ta

Làm sao vắt được sữa ra

Các anh đừng có ba hoa hợm mình!"

*

Từ đầu Lưỡi vẫn lặng thinh

Giờ đây nổi trận lôi đình hét vang:

"Im đi! Chớ có làm tàng!

Khinh người rồi chẳng ngó ngàng đến ai

Tưởng ta đồ bỏ, hết xài

Rồi đây sẽ biết lưỡi oai vô cùng!"

*

Quả nhiên khi tới hoàng cung

Chàng trai dâng sữa, tay bưng ngang đầu

Chợt Vua nghe Lưỡi trình tâu:

"Tưởng rằng sư tử ngờ đâu sữa lừa!"

Vua nghe Lưỡi nói bất ngờ

Đang mừng công chúa sắp nhờ thuốc hay

Giờ đây giận giữ ra tay:

"Mang tên bịp bợm tới ngay pháp trường

Chém đầu y để làm gương

Cả gan lừa gạt coi thường cả Vua!"

*

Chàng trai hết sức phân bua

Chẳng tin. Vua mắng: "Chớ đùa cùng ta!"

May thay có vị quan già

Tâu rằng uống thử sữa là biết ngay

Bệnh nhân khỏi, là thuốc hay

Sữa do sư tử ta đây mong chờ

Nếu không khỏi, lúc bấy giờ

Chém đầu chẳng muộn, sẽ đưa pháp trường.

*

Vua nghe hợp lý mọi đường

Truyền đưa bình sữa cho nàng con yêu

Uống xong bệnh giảm rất nhiều
 Vài ngày mạnh khỏe, diễm kiều như xưa.

Vị La Hán vào gặp Vua

Kể ra câu chuyện tranh đua bữa nào:

"Giác quan cãi lộn cùng nhau

Lưỡi kia lắt léo nên tâu hại người!"

Vua nay hiểu rõ đầu đuôi

Thưởng công hậu hĩnh chàng trai xóm nghèo.

*

Phật từng dạy: "Các Tỳ Kheo

Hãy hòa hợp lại cùng theo Đạo mầu

Như là nước, sữa hòa nhau

Như là ánh sáng hòa bầu không gian!"

 

(phỏng theo bản văn xuôi

 


 của Nguyên Cao)

 

(19)

 

Hòa Thượng Heo

 

Ngày xưa ở một ngôi chùa

Trụ trì là một thiền sư lâu đời

Thầy tu từ thuở thiếu thời

Cùng ngày với chú heo nuôi trong chùa

Mọi người tuổi đạo đều thua

Cho nên Thầy cứ gọi đùa heo ta

Là "Heo Hòa Thượng" chùa nhà,

Heo ăn, heo ngủ thật là nhàn thay

Rồi heo bài tiết hàng ngày

Dùng làm phân bón vườn cây cho người.

*

Heo ăn mập mạp thảnh thơi

Không ngồi dậy nổi, nằm nơi góc chuồng

 

Nhưng khi nghe vọng tiếng chuông

Dù cho mệt mỏi, đêm trường, canh khuya

  "Heo Hòa Thượng" góc chuồng kia

Đầu luôn ngóc dậy hướng về chùa trên

Thiền sư hoan hỉ vô biên

Chỉ heo Thầy dạy: "Chớ nên coi thường

Muôn loài Phật tánh rõ ràng

Súc sanh nào có khác chăng con người!".

*

Một hôm có khách tới chơi

Nhờ Thầy chút việc nên mời đi xa

Thầy dặn tăng chúng chùa nhà

Nếu "Heo Hòa Thượng" ông mà tịch đi

Thân ông từng miếng cắt chia

Biếu cho lối xóm cận kề gần đây!"

Dặn xong Thầy vội đi ngay,

Cả chùa ngẫm nghĩ: "Lời Thầy lạ thay!"

*

Nào ngờ mới có một ngày

Là "Heo Hòa Thượng" lăn quay lìa trần

Cả chùa hết sức phân vân

Nếu theo Thầy dặn chia phần thịt ra

 Sợ đời dị nghị gần xa

Tu hành giới luật chùa nhà chẳng theo,

Sau khi bàn luận đủ điều

Bèn đem chôn cất chú heo sau vườn

Thầy về sẽ sám hối luôn

Không làm đúng lệnh, chẳng tuân theo lời.

*

Khi thiền sư về tới nơi

Thầy nghe rõ chuyện, thở dài kể ra

Rằng "Heo Hòa Thượng" chùa ta:

"Chỉ còn một kiếp cuối là xong xuôi

Qua cầu, giải thoát luân hồi

Tuy nhiên định nghiệp sẵn rồi tránh sao

Kiếp này phải bị loạn đao

Phân thây nhiều mảnh dễ nào thoát qua,

Cho nên muốn giúp ông ta

Sau khi ông chết cắt ra chia phần

Phát cho dân chúng ở gần

Đừng đem chôn dưới mộ phần làm chi

Bây giờ việc đã lỡ đi

Chắc 'Heo Hòa Thượng' lại về đầu thai

 Trả xong định nghiệp của Người

Để rồi mới thoát luân hồi khổ đau!".

Mọi người nghe kể buồn rầu

Trong lòng hối hận! Ngờ đâu sự tình!

Thiền sư an ủi: "Duyên lành

Thời gian thấm thoắt trôi nhanh trong đời

Các con rồi gặp lại Người"

Cả chùa nghe nói ngậm ngùi, xót xa.

*

Tháng ngày lần lượt trôi qua

Hai mươi năm thoảng như là mơ thôi

Thiền sư giờ đã qua đời

Trụ trì chùa cũ có người lên thay.

Thế rồi bỗng tới một ngày

Có tin quan huyện vùng này lại thăm.

Huyện quan tuổi trẻ, tài năng

Vừa về nhậm chức một năm chưa tròn,

Quan vào lễ Phật chùa trong

Thắp nhang đảnh lễ một lòng thành tâm

Rồi ra dạo khắp xa gần

Luyến lưu như thể cố nhân chùa nhà.

Những khi rảnh việc quan nha

Là quan huyện lại ghé qua thăm chùa

 

Tới lui thân mật chuyện trò

Dần dà duyên Đạo khiến cho đậm đà.

*

Thời gian thấm thoắt trôi xa

Một ngày tin dữ loan ra thình lình

Rằng quan bị triệu về kinh

Tội danh phản nghịch, triều đình chẳng nương

Đem ra xử tại pháp trường

Phân thây nhiều mảnh làm gương cho đời.

Cả chùa sửng sốt rụng rời

Ngậm ngùi thương xót tiếc người đạo tâm.

Trụ trì buồn bã vô ngần

Vì cùng quan huyện kết thân lâu ngày.

*

Xưa kia ở tại chùa này

Nuôi "Heo Hòa Thượng" cũng tay trụ trì

Chăm nom săn sóc mọi bề

Lo cho heo sống tới khi qua đời.

*

Thế rồi một buổi đẹp trời

Trụ trì ngồi ở một nơi tọa thiền

Chợt nghe vẳng tiếng dịu hiền

Dường như quan huyện hiện bên cạnh ngài

Mỉm cười hòa nhã khoan thai

Âm thanh như gió thoảng ngoài bến mơ:

"Tôi 'Heo Hòa Thượng' ngày xưa

Tâm thành ghé đến tạ từ chùa đây

Từ nay xin vĩnh biệt Thầy

Tạ ơn tri ngộ lòng này riêng mang!"

Trụ trì dụi mắt bàng hoàng

Một trời quá khứ thênh thang hiện về

Nhớ ra mọi chuyện xưa kia.

 

(phỏng theo bản văn xuôi của

Thích Nữ Trí Hải)

 

(20)

 

 Cò và Cua

 

Vườn Trúc Lâm buổi đẹp trời

Phật ngồi thuyết pháp, răn đời chuyện hay:

*

Một trong tiền kiếp trước đây

Ta là Thần ở trên cây cao vời

Cây to, mọc đã lâu đời

Giữa hai đầm nước ngay nơi ven rừng

Một đầm nhỏ, nước lưng chừng

Chàng Cua và lũ cá chung họp bầy,

Đầm kia rộng rãi đẹp thay

Lá sen phủ kín, nước đầy, xanh tươi.

Một năm hạn hán khắp nơi

Nước trong đầm nhỏ bốc hơi cạn dần

Nhưng bên đầm lớn ở gần

Nước nhờ sen phủ mười phần còn nguyên.

*

Cò kia đi dạo phía trên

Thấy bầy cá nhỏ Cò liền dừng chân

Trong lòng tính toán phân vân

Nghĩ mưu lừa cá, bắt dần lên ăn.

Cò bèn tỏ vẻ quan tâm

Nói cùng bầy cá: "Nước đầm mau vơi

Các em rồi chết khô thôi

Khổ thân! Tội nghiệp! Mau rời khỏi đây!"

Cá nghe hoảng hốt cả bầy

Xin Cò tìm cách ra tay cứu mình.

Cò bèn lên giọng nghĩa tình:

"Đầm sen là chỗ an bình trú chân

Di cư qua đấy cũng gần

Mỏ dài anh giúp quắp dần từng em!"

Cua nghe vội vã la lên:

"Coi chừng kẻo mắc bẫy tên Cò này

Thật là chuyện lạ xưa nay

Giống Cò nào có thương bầy chúng ta

Đói lòng nó đến thôi mà!"

Cò bèn trổ giọng ba hoa nhân từ:

"Các em muốn rõ thực hư

Cử ngay đại diện anh đưa đi liền

Qua chơi cho biết đầm sen

Bơi xong thỏa thích anh đem trở về

Anh đây tử tế khỏi chê

Giúp người hoạn nạn có nề hà chi,

 

Các em chớ có hồ nghi

Thoát mau khỏi chốn hiểm nguy kịp thời!"

Cá nghe, bàn tán chọn người

Cá già được cử đi chơi thăm dò.

Cá già về, ca tụng Cò:

"Anh chàng thật tốt! Chớ lo ngại gì!

Đầm sen rộng rãi đẹp ghê

Bồng lai, tiên cảnh khó bề sánh ngang!"

Thế là bầy cá vội vàng

Tranh nhau xin được dời sang đầm này.

Cuộc di cư dễ dàng thay

Anh Cò bụng đói giúp ngay cho mà

Quắp từng em cá đưa qua

Gốc cây cổ thụ nhả ra rỉa mồi

Chỉ còn vứt lại xương thôi

Tàn đời lũ cá tin lời gian manh!

*

Đến khi hết cá bơi quanh

Trong đầm còn lại một mình chàng Cua

Khôn ngoan, thủ đoạn có thừa

Cua vừa thắc mắc, lại vừa nghĩ suy:

"Mình rời đầm cạn ra đi

Phải lo đối phó, phòng khi mắc lừa".

Cò ta vồn vã hỏi Cua:

"Bạn Cua có muốn ta đưa giúp nào?"

Cua nghi ngại: "Đưa làm sao?"

Cò ta dụ dỗ: "Quắp vào mỏ thôi

Cũng như đưa cá vừa rồi!"

Cua bèn than vãn: "Vỏ tôi cứng còng

Lại trơn tuồn tuột thấy không

Mỏ dài anh quắp khó lòng lắm thay

Sợ rơi xuống đất tan thây

Chi bằng tôi bám nhẹ ngay cổ này

Cổ anh rất khỏe xưa nay

Mọi người vẫn phục là tay anh hùng!"

Thịt Cua mùi chợt thơm lừng

Thêm lời nịnh hót tưng bừng sướng tai

Cò vươn ngay chiếc cổ dài

Cua bèn bám cổ. Cả hai đi liền.

Khi gần tới cạnh đầm sen

Ăn quen lối cũ Cò bèn dừng chân.

Cua nghi, hỏi giọng băn khoăn:

"Sao anh ngừng lại? Phải chăng mệt rồi?"

Loay hoay tìm cách trả lời

Cò đang nghĩ quẩn, Cua thời nhìn quanh

Thấy ngay xương cá rành rành

Gốc cây cổ thụ chất thành đống to.

Cua nhanh nhẹn bóp cổ Cò

Hai càng chắc nịch xiết cho rụng rời,

Cua la: "Mày chết Cò ơi!

Lừa tao sao nổi! Tao đời nào thua!"

Cò đau đớn khẽ van Cua:

"Đầm sen gần tới! Tôi đưa đi liền!"

Cua ra lệnh: "Đi mau lên!

Giở trò bịp bợm chết liền nghe em!"

Cò đưa Cua tới đầm sen

Cổ dài vươn xuống ngang trên mặt đầm

Để Cua xuống nước cho gần

Để Cò mau thoát khỏi phần đớn đau

Nào ngờ Cua có tha đâu

Hai càng xiết mạnh cứa sâu cổ dài

Cổ Cò đứt đoạn làm hai

Tàn đời xảo trá! Hết loài gian manh!

*

Thần cây rõ chuyện ngọn ngành

Răn đời: "Thâm độc có thành công đâu

Rước vào kết quả thảm sầu

Ác giả, ác báo từ lâu vậy mà!"

 

(phỏng theo bản văn xuôi

của Nguyễn Thế Vinh)

  

(21)

 

Dưới Gốc

Mai Vàng

 

Ngày xưa có vợ chồng Rùa

Sống trong hang đá bốn mùa thảnh thơi

Hang như tổ ấm cuộc đời

Bên dòng sông mộng nước trôi xanh mầu.

*

Một ngày Rùa Vợ ốm đau

Chạy thầy, chạy thuốc đã lâu chẳng lành

Rùa Chồng thương vợ bò quanh

Thở dài! Nhìn đám mây xanh than trời.

*

Chú Tôm thường lệ rong chơi

Bơi ngang hang đá nghe lời rên la

Hỏi thăm Rùa, rõ chuyện nhà

Tôm bèn lên tiếng thiết tha cứu người:

"Bệnh này cũng dễ chữa thôi

Cứ tìm gan khỉ về phơi ít ngày

Gan khô đưa vợ ăn ngay

Ăn xong bệnh khỏi! Thuốc hay vô vàn!".

*

Vợ chồng Rùa lặng lẽ bàn

Nghĩ mưu tính kế kiếm gan khỉ về

Nhớ ra ở đảo hoang kia

Giữa con sông vắng nước chia đôi dòng

Có đàn khỉ nọ thật đông

Quây quần nhảy nhót bên sông hàng ngày

Mỗi khi Rùa lội qua đây

Anh chàng Khỉ chúa thường hay rỡn đùa

Nhăn mày nhăn mặt trêu Rùa,

Phen này cho hết giở trò khinh khi!

*

Rùa từ biệt vợ ra đi

Tính toan chước quỷ, nghĩ suy mưu thần

Làm sao lừa Khỉ đến gần

Để rồi giết Khỉ lấy gan đem về.

Rùa bơi đến đảo nửa khuya

Vầng trăng mười sáu bốn bề sáng soi

Ánh vàng phô sắc trên trời,

Rùa bò lên đảo đến nơi Khỉ ngồi

Hỏi thăm. Gợi chuyện. Rỡn cười.

Khỉ chuyền cây xuống đùa chơi, tâm tình:

"Những đêm trăng sáng lung linh

Tôi ưa thức trễ, một mình ngắm trăng!"

Rùa bàn: "Thú vị chi bằng

Nếu nghe thêm cá tưng bừng hòa ca!"

*

Tò mò Khỉ hỏi thêm ra

Chàng Rùa tán tỉnh: "Gần nhà chúng tôi

Sáng ra lúc tỏ mặt trời

Cá đều hòa nhạc đón mời bình minh

Nhạc âm vang rất hữu tình

Hòa cùng tiếng sóng dập dình biển khơi

Nghe như giai điệu tuyệt vời

Du dương từ chốn Thiên Thai vọng về!"

*

Khỉ nghe, lòng dạ đê mê

Vội than: "Tôi chẳng có hề biết bơi!"

Chàng Rùa dụ dỗ đỡ lời:

"Lưng tôi rước bạn thảnh thơi cứ ngồi

Tôi đưa tới chốn tới nơi

Sợi lông không ướt! Xin mời đi ngay!"

 

Khỉ nghe đẹp dạ lắm thay

Lưng Rùa leo vội, nào hay bị lừa.

*

Sông trôi. Sóng cuộn. Gió lùa

Rùa bơi chở Khỉ, lòng Rùa sướng vui

Phục mình mưu mẹo hơn người,

Nửa đường đã thấy chân trời hừng đông.

Khỉ mơ mộng, giọng reo mừng:

"Gió đưa tiếng nhạc nghe chừng đâu đây!"

Rùa cười chú Khỉ thơ ngây:

"Nhạc nào mà có, mà say lòng người!

Tôi cần gan bạn mà thôi

Gan khô chữa bệnh vợ tôi mau lành!"

Khôn lanh Khỉ vội chối quanh:

"Gan nào mà có! Thôi anh lầm rồi!

Nhớ rằng loài khỉ chúng tôi

Mỗi khi đi tới một nơi chẳng lành

Thường treo gan lại trên cành

Nhẹ người, nhảy nhót cho nhanh đó mà!

Lá gan tôi để lại nhà

Về mang tặng chị làm quà được thôi

Tôi làm việc thiện quen rồi!"

Rùa nghe tưởng thật, tin lời thiệt hơn,

Ngượng ngùng khẽ nói: "Cám ơn!"

Bơi vòng trở lại, mừng rơn trong lòng.

*

Khỉ về tới đảo vui mừng

Nhảy lên, leo vội tuốt tầng cây cao

Nhắm lưng Rùa liệng mạnh vào

Một hòn đá lớn, miệng gào: "Gan đây

Đem về cho vợ ăn ngay

Vợ ăn mau khỏi! Chú mày khôn thêm!"

*

Rùa tuy đau đớn, lặng im

Chợt bừng ánh đạo! Thoắt chìm cơn mê!

Trong lòng hối hận tràn trề

Vội than: "Hiểm độc mọi bề là Tôm

Xúi bày ra chuyện ác ôn

Khiến ta mù quáng, đáng buồn lắm thay!"

Rùa ăn năn khẽ tỏ bày:

"Xin anh tha thứ, tôi đây lỡ lầm!"

Khỉ nghe Rùa nói thật tâm

Hết buồn. Hết giận. Ra ân cứu người:

"Kể nghe bệnh chị đầu đuôi

Tôi rành nghề thuốc. Tôi thời giúp anh!"

Rùa nghe, nước mắt long lanh

Bệnh tình của vợ ngọn ngành kể ra.

Khỉ bàn: "Quanh quất đâu xa

Lá cây làm thuốc chúng ta mau tìm!"

Cả hai vội vã đi liền

Kiếm ra đủ thuốc quanh miền đảo hoang.

*

Thế rồi Rùa trở về hang

Chở chàng Khỉ chúa nhẹ nhàng trên lưng

Lòng Rùa mở hội tưng bừng

Mưu mô xảo quyệt chẳng vương chút nào.

Bồng bềnh sóng nước nhẹ chao

Đưa Rùa và Khỉ trôi vào trong hang

Vợ Rùa nằm liệt, mơ màng,

"Ông thầy thuốc" Khỉ vội vàng ra tay

Trổ tài chữa bệnh thật hay

Bệnh nhân uống thuốc khỏi ngay tức thì,

Vợ chồng Rùa sướng kể chi

Cúi đầu lạy tạ. Nguyện ghi ơn này.

*

Khỉ mời Rùa, lúc chia tay:

"Có Tăng thuyết pháp tối nay bên rừng

Mời anh chị tới nghe cùng

Gây nền công đức, thoát vùng tử sanh

Hẹn nhau dưới bóng trăng thanh

Gốc cây mai đẹp trên cành đầy hoa!"

*

Rùa bơi chở Khỉ về nhà

Lên bờ Khỉ hái cành hoa mai vàng

Đưa Rùa, giọng nói dịu dàng:

"Mùa Xuân đã đến hương ngàn ngất ngây

Tặng anh chị cánh hoa này

Chúc luôn hạnh phúc vui vầy yêu thương!"

Ngậm hoa Rùa trở về hang

Tiếng lòng hòa nhịp sóng vàng reo vui.

 

(phỏng theo bản văn xuôi  của Bảo Liên)

(22)

 

 Công Chúa

Nhật Quang

 

Nhật Quang Công Chúa đẹp xinh

Dung nhan diễm lệ, thông minh hơn người

Lại thêm đức hạnh tuyệt vời

Hiếu cùng cha mẹ, thương nơi dân hiền,

Giúp người nghèo khó tật nguyền

Toàn dân cảm phục, khắp miền mến yêu.

*

Trong vườn Thượng Uyển một chiều

Vua cùng Hoàng Hậu dấu yêu dùng trà

Nhật Quang hầu đứng bên cha

Vua hoan hỉ nói: "Con ta hơn người

 

Sống vui, hạnh phúc lâu dài

Chính nhờ cha mẹ. Nào ai sánh bằng!"

Nhật Quang bèn nói dịu dàng:

"Công ơn cha mẹ sánh ngang biển trời

Ghi lòng tạc dạ mãi thôi

Nhưng con thiết nghĩ cuộc đời con đây

Một phần cha mẹ dựng gây

Một phần nhờ kiếp trước dầy công tu!".

*

Lời nàng chẳng đẹp lòng Vua

Khiến Ngài tự ái như vừa tổn thương

Vua suy nghĩ suốt đêm trường

Trong lòng bực bội, vấn vương muộn sầu

Sáng ra đòi một quan hầu

Sai đi khắp chốn tìm mau ra người

Đói nghèo, khổ cực, tả tơi

Lang thang xó chợ, tuổi thời thanh niên

Dẫn về trình diện trước thềm

Vua đem Công Chúa gả liền ngay cho

Mỉa mai Vua nói: "Chớ lo

Theo con kiếp trước con tu đã nhiều

Kiếp này đâu có sợ nghèo

Để ta xem thử mọi điều đúng không

Lấy người cơ cực làm chồng

Xem con có thoát khỏi vòng khổ đau?".

*

Triều đình, Hoàng Hậu lo âu

Chỉ riêng Công Chúa trước sau mỉm cười

Tỏ ra bình tĩnh khác người

Giã từ nhung gấm, vào nơi bần cùng

Theo chồng rời khỏi Hoàng Cung

Toàn dân nghe chuyện xót thương ngậm ngùi.

*

Bụi đời tơi tả dập vùi

Nhật Quang lê bước buồn vui trên đường

Hỏi thăm gia cảnh của chàng:

"Sao trông diện mạo thuộc hàng thư sinh

Mà nay nghèo khổ cùng đinh?"

Buồn rầu chàng mới tâm tình xót xa:

"Trước kia sống với mẹ cha

Gia đình giàu có, cửa nhà thênh thang

Chơi phóng túng, sống hoang đàng.

Chỉ chuyên cờ bạc, chẳng màng bút nghiên

Đến khi cha mẹ quy tiên

Cửa nhà bán hết! Bạc tiền trôi đi!

Trắng tay chẳng có nghề chi

Đành đi hành khất kéo lê thân tàn

Còn đâu gia sản giầu sang

Chỉ còn một mảnh vườn hoang cỗi cằn

Giờ đây hối đã muộn mằn!".

Nghe xong Công Chúa khẽ an ủi chàng:

"Đôi ta kết nghĩa đá vàng

Từ nay chồng vợ tìm đường làm ăn

Trước tiên kiếm chỗ nương thân

Đành về tạm trú nơi phần vườn hoang"

*

Vầng dương chói lọi ánh vàng

Theo chân Công Chúa mở đường tương lai

Vườn hoang, cây rậm, cỏ dài

Vợ chồng ra sức trong ngoài dọn ngay

Xóm làng cảm mến tiếp tay

Dựng chòi tạm trú qua ngày gian lao.

Đất vườn cằn cỗi cố đào

Cuốc sâu xuống đất ai nào có hay

Tìm ra vàng bạc chất đầy

Mấy chum châu báu chôn đây lâu rồi.

*

Vợ chồng rất đỗi mừng vui

Cùng nhau tạo dựng cơ ngơi chốn này

Ngựa xe, nhà cửa, vườn cây

Khang trang lộng lẫy, phô đầy sắc hoa

Tốt lòng giúp đỡ gần xa

Kẻ nghèo tàn tật, người già neo đơn

Ơn lành chia khắp muôn phương

Từ bi tỏa ngát thơm hương một vùng.

*

Từ khi Công Chúa rời Cung

Nhà Vua nghĩ lại vô cùng ăn năn

Chắc con gian khó nhọc nhằn

Cho nên sai phái cận thần dò la

Phải tìm tung tích cho ra

Rồi về báo lại cho nhà Vua hay.

Cận thần đi khắp đông tây

Tìm ra Công Chúa vội quay về triều

Trước sau trình báo mọi điều

Vua nghe lòng vẫn còn nhiều hồ nghi

Dò la Vua đích thân đi

Mới hay Công Chúa trăm bề an vui.

*

Nhà Vua thắc mắc trở lui

Tìm khu tịnh xá, ghé nơi Phật Đài

Vua từng nghe tiếng tăm Ngài

Tu hành giác ngộ, ít ai sánh cùng

Vua vào đảnh lễ Phật xong

Tỏ bầy thắc mắc nỗi lòng ưu tư:

 "Chắc xưa Công Chúa khéo tu

Kiếp này hưởng phước rất ư nhiệm mầu?"

*

Khoan thai Phật kể chuyện sau:

"Lái buôn có kẻ rất giàu trước kia

Chồng thời keo kiệt, chi ly

Vợ thời thành kính chuyên đi cúng dường

Giúp người nghèo khổ thập phương

Tôn thờ Tam Bảo lòng thường thành tâm,

Anh chồng bực bội vô ngần

Nhiều phen la mắng, bao lần cản ngăn,

Vợ bèn từ tốn khuyên răn

Mong chồng nguồn đạo ăn năn tìm về

Mau mau rời khỏi bến mê

Máu tham dẹp bỏ còn chi quý bằng,

Khuyên chồng ròng rã tháng năm

Mãi rồi chồng mới hồi tâm nghe lời.

Lái buôn keo kiệt một thời

Là chàng hành khất nổi trôi kiếp này,

Còn người vợ kiếp trước đây

Kiếp này sung sướng hưởng đầy hồng ân

Chính là Công Chúa Nhật Quang

Xinh tươi nhan sắc, đoan trang tính tình

Lại thêm tột bực thông minh

Đó là tiền kiếp ngọn ngành trước sau!".

*

Nhà Vua suy ngẫm hồi lâu

Lòng riêng chợt ngộ Đạo mầu sáng soi

Cúi đầu đảnh lễ cáo lui

Về triều ra lệnh cho người vội đi

Đón mời Công Chúa trở về

Cùng chồng trọn nghĩa phu thê mặn nồng

*

Ở đời nhân tốt gieo trồng

Quả lành, phước báu ta cùng hưởng thôi.

 

(phỏng theo bản văn xuôi của Quảng Tiến)

(23)

 

Dứt Bỏ Ảo Tình

 

Một thời Đức Phật Thích Ca

Ở thành Xá Vệ, nhà nhà an vui,

Ngài đi giáo hóa khắp nơi

Lời vàng thuyết pháp giúp đời thiết tha.

*

Có người ngoại đạo phương xa

Vì nghe danh Phật tìm qua gặp Ngài

Quản chi vất vả đường dài

Mong nghe Ngài dạy những lời gấm hoa.

*

Nhiều ngày vất vả trôi qua

Cuối cùng người khách phương xa tới thành

Ruộng đồng Xá Vệ tươi xanh

Khách dừng chân nghỉ, nhìn quanh ngắm trời

Ruộng bên khách thấy hai người

Một già, một trẻ cuốc nơi ven đồng.

*

Chợt nghe tiếng thét hãi hùng

Chàng trai gục xuống vũng bùn mê man

Lão ông vứt cuốc chạy sang

Mới hay rắn độc trong hang cắn người

Chàng trai đã chết mất rồi

Lão ông buồn thoáng, xong thời thản nhiên

Trở về cuốc đất lại liền

Khách xa thấy vậy ngạc nhiên trong lòng

Tới nơi thăm hỏi lão ông

Biết ra người chết là con trai đầu.

"Sao không thấy cụ buồn rầu

Chẳng hề đau xót! Nỡ đâu lạnh lùng!"

Khách xa thắc mắc hỏi cùng,

Ôn tồn khách được lão ông trả lời:

*

"Đã sinh ra ở trên đời

Sống rồi lại chết. Ai người thoát đây?

Hãy gieo nhân tốt kiếp này

Trái lành, quả ngọt hái đầy kiếp sau

 

Ích chi phiền não thương đau?"

Lão ông nhắn khách nếu vào thành trong

Vui lòng ghé đến nhà ông

Nhắn tin bà lão rằng con chết rồi:

"Cơm trưa mang một phần thôi

Phần kia để lại cho người nhà ăn!"

Khách ra đi, nghĩ băn khoăn:

"Mạng con sao chẳng quý bằng cơm canh!"

*

Khách lòng buồn bã vào thành

Theo lời chỉ dẫn tìm nhanh đến nhà

Nhắn tin con chết cho Bà

Bà nghe, khuôn mặt thoáng qua chút buồn

Rồi bình thản nói: "Cám ơn!"

Khách nghe sửng sốt hỏi luôn lão bà:

"Tại sao bà chẳng xót xa?"

Ôn tồn bà nói: "Mẹ cha khác nào

Chủ nhà trọ, đón khách vào

Khách là con cái, chiều nào dừng chân

Qua đêm ngủ đỡ nhọc nhằn

Để rồi mai sáng gói khăn lên đường

Chủ nhà trọ dù nhớ thương

Chẳng nên cứ mãi vấn vương muộn sầu

Chính do nghiệp báo từ lâu

Mà con cái thác sinh vào mẹ cha

Đến khi mãn nghiệp lại ra

Chết rồi ích lợi chi mà khóc thương!"

*

Vừa khi chị gái ngoài vườn

Vào nghe tin dữ, chỉ vương nét buồn

Nói rằng: "Sống chết lẽ thường

Khi không còn sống, xót thương ích gì!

Chị em nào có khác chi

Những cây gỗ ở rừng kia đóng bè

Thả vào dòng nước xuôi đi

Sông hồ phẳng lặng bè thì êm trôi

Nếu mà bão táp tơi bời

Vỡ bè, cây ghép tức thời lìa tan

Cuốn theo sóng nước thênh thang

Mỗi người mỗi ngả kết đoàn nữa đâu!

Nhân duyên kiếp trước hợp nhau

Kiếp này chung cửa sinh vào mà thôi!

Con người tuổi thọ ngắn dài

Tùy theo nghiệp báo. Chớ hoài khổ đau!"

*

Vợ chàng trai phía bếp sau

Chạy lên rõ chuyện, cúi đầu khẽ than:

 

"Chồng tôi thôi đã lìa trần!"

Thế rồi chẳng thấy nằm lăn khóc gào

Khách kinh ngạc biết là bao

Hỏi thăm sao Vợ nỡ nào thờ ơ.

"Chồng tôi đã chết" Vợ thưa

"Dù cho gào khóc cũng thừa mà thôi

Vợ chồng đạo nghĩa ở đời

Khác chi một cặp chim ngoài rừng xanh

Đêm về cùng ngủ một cành

Sáng ra tung cánh bay quanh kiếm mồi

Có duyên trở lại cặp đôi

Chẳng may gặp nạn tách rời còn đâu!

Vợ chồng số mạng khác nhau

Cớ sao mua thảm chuốc sầu thân ta!"

*

Khách nghe xong lặng người ra

Tiếc công lặn lội tìm qua xứ này

Nhân tình thế thái buồn thay

Gia đình cái tốt cái hay chẳng còn,

Khách kia lòng dạ héo hon

Muốn quay về nước nhưng còn phân vân:

"Chỉ riêng gặp mấy nông dân

Mà ta phê phán có phần sai chăng?"

 

Đã qua đây hãy tìm thăm

Vào ra mắt Phật, điều hằng thiết tha.

*

Vườn Kỳ Viên cũng chẳng xa

Đường vào tịnh xá lá hoa phô đầy

Đón chào khách lạ ghé đây,

Khách vào lễ Phật, giãi bày tâm can

Buồn gia đình bác nông dân

Làm điều trái với thế nhân thường tình

Mỉm cười Phật dạy: "Chúng sinh

Mỗi khi mất mát người mình thương yêu

Thường hay than khóc đủ điều

Đó là 'nhân tính' nói theo tình đời

Nhưng về 'chân lý' cao vời

Có chi đáng trách nơi người nông dân

Gia đình này chẳng lỗi lầm

Họ hay rõ được 'sắc thân' vô thường

Dù cho có tiếc có thương

Làm sao nắm giữ. Vấn vương làm gì

Dù phàm hay thánh khác chi

Ai mà tránh khỏi chết đi một ngày

Cuộc đời sống chết kề ngay

Là hai đầu mối vần xoay chẳng ngừng

 

Tiếp nhau luân chuyển khôn cùng

Ai mà hiểu vậy đáng mừng lắm thay

Thế là giải thoát được ngay

Ảo tình dứt bỏ, thân này sống vui!

*

Khách nghe lời Phật dạy rồi

Đột nhiên tỉnh ngộ, quỳ nơi Phật Đài

Xin làm đệ tử của Ngài

Ở luôn học đạo cuộc đời thơm hương!

 

(phỏng theo bản văn xuôi

của Phạm Ngọc Khuê)


 

 

 

 

 

 

 

(24)

 

Nước mắt Mẹ hiền

 

Thuở xưa có một nhà buôn

Nghe lời biển gọi, căng buồm ra khơi

Nổi trôi buôn bán khắp nơi

Ghé bờ xa lạ, sống đời lênh đênh.

Hơn mười năm thoáng trôi nhanh

Nhà buôn giàu có, trở thành phú ông

Cửa nhà to đẹp vô cùng

Cạnh ngay bãi biển chập chùng sóng vang.

*

Vợ nhà buôn rất đảm đang

Nhưng trên nét mặt luôn mang vẻ buồn

Âu lo theo những chuyến buôn

Theo cơn bão tố dập dồn hiểm nguy

Chồng đi có mệnh hệ chi

Con thơ, vợ dại dễ gì sống yên,

Con trai lên sáu, lành hiền

Mẹ nhìn khuây khỏa nỗi niềm lo âu.

*

Một đêm thao thức canh thâu

Trời đông lạnh lẽo, mưa sầu tuôn rơi

Chồng đi buôn đã lâu rồi

Phương xa nhắn tiếng ngày mai trở về.

Vợ đang lo sợ tái tê

Chợt nghe biển động, bốn bề cuồng quay

Gió gầm vang, sóng dâng đầy

Thâu đêm, suốt sáng. Qua ngày hôm sau

Đoàn thuyền buôn chẳng thấy đâu

Mọi người ra bãi lo âu ngóng chờ

Mãi khi gần tối mịt mờ

Một thuyền sống sót ghé bờ mà thôi

Các tàu, thuyền khác đắm rồi

Vợ nhà buôn chợt rụng rời đớn đau

Chồng mình vùi xác biển sâu

Than ôi đất thảm, trời sầu là đây!

Tang thương ngất lịm thân gầy,

Còn bao hy vọng trút đầy vào con.

*

Thời gian như sóng dập dồn

Con nay khỏe mạnh, lớn khôn nên người

Chàng luôn nhìn biển xa vời

Như thầm mơ ước cuộc đời phiêu lưu.

Một hôm Chàng hỏi Mẹ yêu:

"Cha con thời trước đã theo nghề gì?"

Mẹ Chàng lo sợ, dấu che:

"Chỉ buôn trong nước, không hề đi xa!"

Chàng bèn theo gót giống Cha

Đi buôn quanh quẩn gần nhà mà thôi,

Tiền vàng được bốn đồng lời

Mang về biếu mẹ giúp người khó khăn.

*

Một hôm thiên hạ nói rằng:

"Cha Chàng từng có cửa hàng dầu thơm!"

Chàng bèn suy tính thiệt hơn

Đổi nghề, mở tiệm dầu thơm trong vùng

Lần này lời những tám đồng

Chàng đưa nhờ Mẹ cúng trong các chùa.

*

Có người lại nói: "Ngày xưa

Cha Chàng chuyên bán ngọc ngà, nữ trang!"

Chuyển qua nghề mới dễ dàng

Chàng lời mười sáu đồng vàng ngay thôi!

Chẳng cần buôn bán xa xôi

Chuyến sau lời được ba mươi hai đồng,

Mẹ mang giúp kẻ khốn cùng,

Và làm công đức khắp trong chùa chiền.

*

Cuối cùng có kẻ nói thêm:

"Bán buôn đường biển cũng nên theo nghề

Noi gương Cha thuở xưa kia!"

Lời gây kích thích! Chàng nghe bồi hồi!

Vẳng như tiếng gọi biển khơi

Trùng dương thách đố chí người thanh niên.

Bán vàng, gom vốn, mua thuyền

Chuyến này lòng quyết buôn miền xa xôi,

Chàng về tìm Mẹ trình lời

Mẹ nghe sửng sốt, lệ rơi hãi hùng!

Mẹ ngăn: "Nguy hiểm vô cùng

Cha con đi biển đã từng vùi thây

Khổ đau lòng Mẹ còn đầy

Nỡ nào bỏ Mẹ lất lây một mình!

Con đi trời biển lênh đênh

Mẹ buồn khô héo chắc đành chết thôi!"

*

Thanh niên chẳng chịu nghe lời

Quyết tâm! Cãi Mẹ!Ra khơi! Căng buồm!

Rủ thêm thuyền bạn đi buôn

Cùng nhau gom lại một đoàn thật đông.

Mẹ nhìn cảnh tượng não lòng:

"Trước Cha đã vậy! Giờ con khác nào!"

Mẹ lăn xuống đất thảm sao

Ôm chân con lại, khóc gào cản ngăn,

Thanh niên thoáng chút băn khoăn

Thế rồi cương quyết rút chân ra liền

Bước qua đầu của Mẹ hiền

Không quay nhìn lại. Xuống thuyền ra đi.

Mẹ ngồi dậy, dẹp sầu bi

Sợ con quả báo nên chi nguyện cầu:

"Cầu con may mắn dài lâu

Tai qua, nạn khỏi, trước sau an bình,

Mong con vẫn hái quả lành

Dù ngang đầu Mẹ nỡ đành bước qua!"

*

Đoàn thuyền vượt sóng ra xa

Bình an vô sự trong ba ngày đầu,

Vài ngày sau giữa biển sâu

Gặp cơn bão lớn thuyền, tàu nát tan,

Thanh niên may mắn vô vàn

Đeo trên tấm ván trôi ngang xác người

Dạt vào bến lạ xa vời

Một mình lê bước tìm nơi an lành.

Mấy ngày vất vả trôi nhanh

Tới thành phố nọ. Vây quanh đón chào

Bốn nàng Tiên đẹp xiết bao

Mời Chàng ở lại vườn đào chung vui

Hưởng nhiều lạc thú trên đời

Mỗi Tiên trang điểm đeo nơi ngực nàng

Một đồng tiền lấp lánh vàng

Giống tiền Chàng biếu Mẹ Chàng trước đây.

Ít ngày hưởng lộc vui vầy

Chàng rời Tiên nữ nơi này. Rong chơi!

*

Ghé vào thành phố thứ hai.

Tám Tiên chào đón lả lơi, dịu dàng.

Điểm trang trên ngực tám nàng

Tám đồng tiền giống tiền vàng ngày xưa.

Hưởng vui, hưởng lộc say sưa

Rồi Chàng lê gót giang hồ đi xa.

*

Ghé vào thành phố thứ ba

Bao Tiên đẹp đẽ ùa ra đón mời

Mười sáu nàng. Đẹp tuyệt vời.

Thân người quyến rũ, ngực người điểm trang

Đủ mười sáu đồng tiền vàng

Hết lòng cung phụng cho Chàng sớm trưa.

*

Lãng du quen thói đẩy đưa

Chàng vào thành phố thứ tư đông người

Một bầy Tiên nữ xinh tươi

Xiêm y lộng lẫy, ba mươi hai nàng

Ba mươi hai đồng tiền vàng

Tiên đeo trước ngực, nhịp nhàng múa ca

Đón Chàng trong cánh tay ngà

Linh đình yến tiệc, nguy nga cung đình

Đồng vàng phô sắc lung linh

Khiến Chàng nhớ lại chuyện mình xưa kia

Tiền lời đưa Mẹ cúng đi

Giờ đây phước đức hưởng về đẹp thay!

Chỉ gần Tiên được ít ngày

Rồi Chàng lại muốn chia tay các nàng

Dù Tiên hết sức khuyên can

Vẳng như có tiếng gọi Chàng thiết tha!

*

Chuyến này đi thật là xa

Tới thành phố nọ mở ra đón chào

Bước qua cửa sắt Chàng vào

Cửa liền đóng lại, vách cao bốn bề,

Dấn thêm một quãng đường đi

Chợt nhìn cảnh tượng gớm ghê rùng mình,

Một người đang chịu cực hình

Trên đầu phải đội một vành sắt nung

Sắt đang cháy đỏ phừng phừng

Khiến bao máu mủ không ngừng tuôn rơi.

Thương tâm Chàng hỏi đôi lời

Nạn nhân kể lể: "Luật trời tránh đâu!

Ta từng làm Mẹ khổ đau

Giờ đây quả báo trước sau đến liền

Chịu hình phạt khổ triền miên

Chờ người bất hiếu thay phiên gánh giùm!"

*

Chàng đang suy nghĩ mung lung

Chợt đâu vành lửa bập bùng bay qua

Chụp lên đầu, nóng cháy da

Máu tuôn, khói bốc thật là thảm thương.

Người kia trở lại bình thường

Tai qua, nạn khỏi, vết thương đã lành,

Nhắn Chàng: "Bạn chịu cực hình

Đến khi có kẻ thay mình ghé đây!".

*

Chao ơi! Đau đớn dâng đầy

Da này lửa cháy! Thịt này sắt nung!

Tuy Chàng khổ sở vô cùng

Nhưng lòng tự nghĩ: "Ta đừng trông mong

Cực hình cứ mãi xoay vòng

Phải nên chấm dứt ngay trong kiếp này,

Đừng ai chịu cảnh đọa đầy,

Đừng ai làm Mẹ hao gầy khổ đau!"

Chàng bèn khe khẽ nguyện cầu:

"Tôi xin phát nguyện trước sau một lời

Đội vành này mãi trên đời

Cực hình gánh chịu cho người trần gian!".

*

Tình thương nở đẹp vô vàn

Trong lời phát nguyện chứa chan tâm thành

Khiến Chàng hưởng phước thật nhanh

Tội tình giải thoát, cực hình tiêu tan,

Vành nung kia loé ánh vàng

Đột nhiên rời khỏi đầu Chàng bay cao

Chàng lành lặn như thuở nào

Quay về cuộc sống với bao an lành.

Mẹ như hiện giữa mây xanh

Dịu dàng vẫy gọi con nhanh trở về.

 

(phỏng theo bản văn xuôi của Quảng Huệ)

 

http://www.buddhismtoday.com/viet/truyen/chuyencophatgiao.htm

 


Vào mạng: 1-8-2005

Trở về mục "Truyện Phật giáo"

Đầu trang