- THAM
LUẬN
-
NGƯỜI HOẰNG PHÁP PHẬT GIÁO HIỆN ĐẠI
-
VỚI
PHƯƠNG DIỆN KINH TẾ
-
Toạ
Đàm Phật Pháp: “Sứ Mạng Hoằng Pháp Thời Hiện Đại”
-
ngày 24 & 25/01/2007 tại Thiền Viện Quảng Đức, VP.II TƯ
Trong thời đại phát triển khoa học ngày nay, con người càng trở nên bận
rộn, mệt mõi và chịu nhiều áp lực khi phải đối diện với những thách thức,
những trở ngại và những sự cạnh tranh tất yếu mà cuộc sống mang lại; và
buột phải đồng hành theo nhịp sống hiện đại của xã hội hầu thoả mãn được
nhu cầu sống cho chính mình. Chính vì vậy, tư tưởng và đạo đức con người
ngày càng xuống cấp trầm trọng trước những làn sóng tấn công của nền văn
minh vật chất đầy phức tạp. Trên tinh thần đó, người hoằng pháp trong thời
đại mới làm thế nào để chia sẻ và trợ giúp cho họ có một đời sống tốt đẹp
cả phương diện vật chất lẫn tinh thần? Dĩ nhiên họ phải dấn thân vào xã
hội để thực hiện công việc ‘cứu khổ ban vui’ cho mọi người theo
phương châm ‘xiển dương Chánh pháp, lợi lạc quần sanh’ trên tinh
thần ‘tuỳ duyên bất biến.’ Nhưng đó cũng chỉ là lý thuyết về triết
lý sống; trên thực tế, một khó khăn và trở ngại cho những nhà truyền bá
Phật giáo tham gia hoạt động xã hội là sự thiếu thốn về điều kiện vật chất.
Đây là một vấn đề quan trọng và cần thiết để quyết định sự thành bại về
mọi hoạt động Phật sự của ngành hoằng pháp nói riêng và của Giáo hội chúng
ta nói chung. Để giải phóng những tình huống khó khăn đó, người hoằng pháp
chúng ta làm thế nào có đủ điều kiện vật chất để duy trì và phát triển
công việc hoằng pháp mang lại niềm an lạc hạnh phúc cho con người? Đề tài:
“Người Hoằng Pháp Phật Giáo Hiện Đại với Phương Diện Kinh Tế” sẽ mở
ra một đạo lộ mới cho chúng ta để cùng nhau suy nghĩ và bàn bạc khi bước
vào lãnh vực kinh doanh kinh tế; và chỉ có kinh doanh kinh tế mới có thể
tháo gỡ mọi nút thắt mà chúng ta đang đối diện.
Chúng ta thừa hiểu rằng thông thường trong cuộc sống tu hành của những
nhà truyền bá tôn giáo nói chung, đặc biệt là Phật giáo nói riêng, hầu hết
các vị tu sĩ thường nương tựa vào sự ủng hộ và cúng dường vật chất của
những người Phật tử hảo tâm với bốn nhu cầu cần thiết như: quần áo, thức
ăn, nệm lót và thuốc men. Chính vì vậy, cuộc sống của họ luôn gặp rất
nhiều những khó khăn trong sự tu tập và công việc hoằng pháp của mình trừ
khi có sự ủng hộ và cúng dường của những tín đồ Phật tử nhiệt tâm, đây là
điều không ai có thể phủ nhận được. Để chứng minh một cách cụ thể và thực
tế, ngay tại đây chúng ta cùng tìm hiểu hai vấn đề như sau:
v
Về phương diện tu
tập:
Nếu người hành giả Phật giáo muốn phát triển tâm linh với một bao tử đói
khát và thân hình bạt nhược suy yếu thì liệu cuộc sống tu tập của họ có
đạt được kết quả giải thoát giác ngộ được không? Chắc chắn là không, vì
chính đức Phật đã từng thử nghiệm cho chính mình bằng lối tu hành ép xác
khổ hạnh
như: nào nghiến răng, chận lưỡi trên vòm họng, kiềm hãm ý niệm bất thiện
với ý niệm thiện,
v.v..; nào kiềm chế hơi thở từ mũi, miệng và lỗ tai,
v.v..; nào sống lõa thể, một tuần ăn một lần, không tắm rữa, không ngồi mà
chỉ đứng, hoặc dựa lưng, hoặc ngồi hổm trên gót chân; nào là ban ngày sống
trong rừng thưa, ban đêm sống ngoài trời giữa mùa Đông giá rét; nào là ban
ngày sống dưới ánh nắng mặt trời, ban đêm sống trong rừng rậm dưới khung
cảnh nóng buéc của mùa Hè mang lại;
v.v.. Thế nhưng, kết quả mang đến chỉ là sự suy nhược và đau đớn về thể
xác cũng như tinh thần,
và chính đức Phật đã tuyên bố mạnh mẽ rằng:
“…theo cử chỉ như vậy, theo hành lộ như vậy, theo khổ hạnh như vậy, Ta
cũng không chứng được pháp Thượng nhân, không có tri kiến thù thắng xứng
đáng bậc thánh. Vì sao vậy? Vì với những phương tiện ấy, không chứng được
pháp thượng nhân với Thánh trí huệ. Chính Thánh trí huệ này chứng được
thuộc về bậc Thánh, có khả năng hướng thượng, có thể dẫn người thực hành
diệt tận khổ đau (…even by this procedure, by this course, by this
mortification, did not reach states of further-men or the excellent
knowledge and insight befitting the Aryans. What was the cause of this? It
was that by these there is no reaching the Aryan intuitive wisdom which,
when reached, is Aryan, leading onwards, and which leads onwards the doer
of it to the complete destruction of anguish)”
Thật sự, với một thân thể gầy gò bạc nhược phô bày mọi dấu hiệu kiệt
quệ không thể là tối ưu để mưu cầu giải thoát tâm linh, đức Phật đã từ bỏ
lối sống tu hành ép xác khổ hạnh và trở về một lối sống quân bình hơn. Đó
là lối sống tu tập con đường Trung Đạo (Middle Path),
một con đường tu tập trách xa hai cực đoan: ép xác khổ hạnh và đời sống
sung túc, và Ngài đã thành đạt quả vị Chánh Đẳng Giác.
v
Về phương diện
hoằng pháp:
Như chúng ta biết, điều kiện vật chất luôn đóng một vai trò quyết
định quan trọng về sự thành bại của người hoằng truyền Phật pháp về mọi
mặt hoạt động như: làm việc và phục vụ Giáo hội; ấn tống kinh sách tại các
vùng sâu vùng xa; tổ chức thuyết giảng Phật pháp ở các tỉnh thành và vùng
sâu vùng xa; tổ chức các lễ tổng kết hàng năm, hay các hoạt động giao lưu
như: đại hội, hội nghị, diễn đàn, hội thảo, toạ đàm, sinh hoạt trại hè,
v.v..; truyền bá Phật pháp qua các hoạt động từ thiện xã hội như: giúp đở
những gia đình nghèo, những bệnh nhân bị nhiễm chất độc màu da cam hoặc
HIV/AIDS,
cứu trợ những nạn nhân bị thiên tai bảo lụt; v.v… Tất cả các mặt hoạt động
vừa kể trên, người hoằng pháp trong thời đại mới nếu không đủ điều kiện về
vật chất, có thể hoàn thành tốt công việc truyền bá Phật giáo hay không?
Hay họ cũng phải nhờ vào sự ủng hộ và giúp đở của Phật tử, các nhà hảo tâm,
hoặc các cơ quan đoàn thể? Đó là một vấn đề luôn trăn trở và bức xúc của
những người truyền bá Phật giáo hiện nay.
Từ hai vấn đề trên, chúng ta khẳng định một cách mạnh mẽ rằng: người hoằng
pháp trong thời hiện đại luôn sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách
thức và trở ngại trong việc tu tập và hoạt động hoằng pháp nếu như họ chỉ
dựa vào sự ủng hộ của Phật tử thập phương mà không tự dựa vào khả năng
chính mình để làm kinh doanh kinh tế. Để tháo gỡ được những khó khăn trên,
phương diện hoạt động kinh tế sẽ là một con đường hữu ích và tích cực
không chỉ cung cấp những điều kiện vật chất cho nhà truyền bá Phật giáo dễ
dàng thành công trong việc dấn thân vào cuộc đời qua hai phương diện: hoạt
động xã hội và công tác hoằng pháp; mà còn tạo điều kiện thuận lợi về mặt
vật chất cho vị ấy duy trì cuộc sống tôn giáo của mình một cách lâu dài và
vững chắc. Nhận thức như thế, nhà hoằng pháp Phật giáo trong thời đại mới
không nên hoàn toàn ỷ vào sự giúp đở và cúng dường của Phật tử; mà trái
lại, vị ấy một mặt nên ý thức giảm bớt việc tùy thuộc vào sự giúp đỡ vật
chất từ các tín đồ Phật tử hay một đoàn thể cơ quan nào, và mặt khác, nên
tự mình mạnh dạn tham gia vào hoạt động kinh doanh kinh tế trên tinh thần
‘tuỳ duyên bất biến’ với nhiều phương thức khác nhau như: viết sách
báo; đi giảng dạy; trồng trọt rau quả; cày ruộng trồng lúa; làm đậu hũ,
sữa đậu nành…; sản xuất các thực phẩm chay; làm nhang; ấn hành các kinh
sách Phật giáo, các băng từ CD-VCD-DVD thuyết giảng Phật pháp; sản xuất
các vật phẩm cho việc thờ cúng;… thậm chí có thể mở các cửa hiệu vẽ tranh
ảnh, hay bán thức ăn chay và Phật cụ,..; hoặc mở công ty du lịch hay giới
thiệu việc làm; hoặc có thể làm bất cứ loại hình kinh doanh nào phù hợp
với tư tưởng và tinh thần của Phật giáo… Tất cả những công việc kinh doanh
như trên nhằm trợ giúp cho người hoằng pháp có được nguồn thu nhập ổn định
để hoàn thành tốt công việc truyền bá Chánh pháp và duy trì cuộc sống tôn
giáo vững chắc khi bước trên con đường phụng sự Phật pháp, lợi lạc quần
sanh. Thế nhưng! bên cạnh đó,
chúng ta cần phải nhận thức thấu đáo rằng phương diện kinh doanh kinh tế
luôn là con dao hai lưỡi rất dễ dàng làm tổn thương về nhân cách và tư
tưởng của mình cũng như tha nhân nếu như vị ấy thiếu ý thức hiểu biết,
không tự chủ, và luôn tham đắm trước những liều thuốc độc ngào ngào của
ngũ dục thế gian khi họ đang hoạt động kinh doanh kinh tế. Vì theo quy tắc
của những nhà kinh doanh ‘thương trường là chiến trường’, đó là quy
luật tất yếu của hầu hết các nhà kinh doanh buột phải thực hiện. Do vậy,
hầu hết các giới doanh nghiệp khi bước vào thương trường đều phải tận dụng
đầu óc tính toán, cạnh tranh, thủ đoạn, và mưu mô của mình để đánh đổ
những đối thủ doanh nghiệp yếu kếm hầu tôn vinh sự tồn tại và phát triển
việc kinh doanh của chính mình trong xã hội. Vậy người hoằng pháp Phật
giáo khi muốn tham gia hoạt động kinh doanh kinh tế phải làm thế nào để
khỏi vướng vào những quy tắc không theo luật lệ nhưng rất hợp lý ấy? Câu
trả lời này xin nhường lại cho những ai luôn trăn trở và bức xúc trước khó
khăn thực tế mà các nhà hoằng pháp trong thời hiện đại đang phải đối diện.
Rất mong sự đóng góp ý kiến và trao đổi nhiệt tình của chư tôn Đức cùng
qúy đọc giả đang quan tâm!
THƯ MỤC THAM KHẢO
Horner, I.B.,
The Middle Length Sayings, Vol. I , London: PTS, 2000.
Minh Châu, Thích
Trung Bộ Kinh,
Vol. I & II, TPHCM: Viện Nghiên Cứu Phật Học Việt Nam, 1992.
Ñāṇamoli,
The Life of the Buddha, Kandy –
Sri-Lanka: Buddhist Publication Society, 1998.
http://www.buddhismtoday.com/viet/kinhte/hoangphap_kinhte.htm