Ngay từ đầu
Công nguyên, đạo Phật được ghi nhận là đã có mặt trên đất nước
Việt Nam chúng ta. Giáo lý Phật-đà đã sớm được tiếp nhận và từ đó
hội nhập vào đời sống văn hóa của người Việt một cách ôn hòa, sâu
sắc. Gần 20 thế kỷ qua, Đạo Phật như luôn hòa quyện vào vận mệnh
dân tộc và không ngừng khởi sắc tạo cho nền văn hóa Việt Nam một đặc
trưng riêng biệt đậm nét dân tộc và Phật giáo. Một trong những ngày lễ
lớn của Phật giáo đã sớm chuyển mình thành ngày lễ có ảnh hưởng lớn
đến đời sống văn hóa tinh thần của người Việt Nam, phải nói, đó
là ngày lễ Vu-lan.
Hai chữ Vu-lan được hình thành từ
công hạnh cứu mẹ đầy cảm động của ngài Mục-kiền-liên. Do đó, lễ
Vu-lan mang một ý nghĩ lớn là báo ân cha me,#273;ồng thời còn bao hàm ý
nghĩa tìm về cội nguồn, là biết ơn và báo ơn. Tư tưởng ấy hoàn toàn
phù hợp với tư duy hiền hậu chất phác của người Việt Nam :
- "Uống nước nhớ nguồn",
- "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây".
Đức Thế Tôn tuyên bố Ngài ra đời
vị lợi ích cho số đông, vì hạnh phúc cho cả chư thiên và loài người.
Lễ Vu Lan không ngoài tinh thần ấy, đã mang một ý nghĩa lớn lao và hết
sức thiết thực cho loài người nói chung và phù hợp với cuộc sống nặng
về tình cảm gia đình của người Việt Nam nói riêng. Ngày lễ Vu Lan
không gì khác hơn là ngày lễ dành cho cha mẹ, ngày nhắc nhở phận làm
con là phải biết nhớ về cội nguồn, phải luôn tâm niệm báo đáp công
ơn của cha mẹ. Do đó, với hầu hết người dân Việt, Vu Lan đã hiện diện
trong ý niệm họ hết sức thiêng liêng và cao đẹp.
Với giáo lý thậm thâm, Đạo Phật
được xem là Đạo xuất thế. Dù vậy, giáo lý mà Đức Phật thuyết giảng
cũng không quên đề cập đến tư cách của một con người, đặc biệt là
bổn phận của một người con. Rất nhiều trong các kinh Ngài thường dạy
các đệ tử vấn đề này. Điển hình là đoạn kinh sau đây :
"Này các Tỳ-kheo, những gia đình
nào mà con cái kính lễ cha mẹ, những gia đình ấy được xem là ngang
hàng với Phạm thiên, Tiên sư, bậc đáng cúng dường là đồng nghĩa với
mẹ cha. Vì cha mẹ đã đầu tư hết cuộc đời mình vào công trình nuôi dưỡng,
giáo dục và giới thiệu con cái vào đời".
(Kinh Tăng Chi tập I trang 124)
Ngay chính Đức Phật, dù được
xem là Thầy của ba cõi, Ngài vẫn luôn tán dương công ơn cha mẹ. Ngài cũng
phải nghiêng mình trước nắm xương tàn khi nghĩ về công ơn cao dày của
cha mẹ. Sự hiếu hạnh của một Đấng Giáo Chủ lại còn như thế, phận
làm con chúng ta sao dám lãng quên! Chúng ta đồng thời phải nên trân trọng
ngày lễ Vu Lan như là bổn phận của người con đối với cha mẹ, đồng
thời qua đó chúng ta còn góp phần gìn giữ truyền thống văn hóa dân tộc.
Bởi Vu Lan là hiện thân của hiếu hạnh đã và đang mang một sức sống
thiêng liêng cho hồn dân tộc được un đúc qua bao thế hệ theo tinh thần
Phật giáo và truyền thống văn hóa Việt Nam.
Người Tây phương cũng có ngày mẹ
– "Mother 鳠day". Chúng ta trân trọng
ngày truyền thống cao đẹp ấy của họ. Tuy vậy, dù nó mang một giá trị
ý nghĩa nào đó thì cũng không thể so sánh với ngày lễ Vu Lan. Vu Lan của
người Việt Nam có một giá trị bề dày lịch sử, được hình thành
trên tinh thần Từ bi của Phật giáo và tính nhân hậu bình dị đầy tình
người của dân tộc Việt Nam. Tinh thần của ngày lễ Vu-lan, có thể nói,
là một triết lý sống đầy nhân tính.
Ngày lễ Vu Lan không phải là ngày
để mọi người chỉ nhớ đến như bao ngày lễ khác. Thông qua tự thân,
Vu Lan như là một tấm gương sáng cho mọi người có dịp soi lại mình, một
người con, và đồng thời tôn vinh sự hiếu hạnh của đạo làm người.
Ngày nay, mọi người bắt đầu
quan tâm và lo ngại trước sự tha hóa của giới trẻ. Nhiều lãnh vực đạo
đức có nguy cơ báo động. Trong đó, bổn phận làm trò làm con hầu như
không còn là vấn đề quan trọng đối với một số người có tư tưởng
"tiến bộ sai lệch". Điều này trở thành một nỗi ưu tư của xã
hội. Nhiều phong trào "về nguồn", "trò giỏi, con ngoan"
v.v... đang được phổ biến rộng rãi như là một biện pháp tích cực
giúp giới trẻ biết tìm về cội nguồi, đồng thời giáo dục họ biết
tôn trọng những nét đẹp truyền thống mang tính dân tộc.
Bằng cách ấy, ngày lễ Vu Lan, nói
một cách nào đó, cũng đã và đang là một hoạt động xã hội hết sức
tích cực, đầy tính nhân bản, dễ dàng được cảm thông và đón nhận.
Nếu người Tây Phương tự hào về
ngày "Mother`s Day" truyền thống của họ thì theo tôi, chúng ta, người
Việt Nam nói chung, cũng có niềm tự hào không kém về ngày lễ Vu-lan của
mình. Ngày lễ Vu Lan hội đủ mọi điều kiện cả về nội dung và ý nghĩa,
xứng đáng là ngày cho mọi người hướng về. Với người Phật tư,렣húng ta phải đón nhận ngày lễ Vu-lan như là món ăn
tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của mỗi người. Và chúng ta
cùng hy vọng, Vu Lan sẽ là ngày BÁO ÂN, ngày MẸ truyền thống thiêng
liêng cao đẹp, sẽ tồn tại mãi mãi trong tâm hồn người dân Việt Nam.