* 13 *
CÂY BÀNG
MỌC LÊN
Ngày xưa có một cây bàng
Thân to vươn giữa thênh thang núi rừng
Bên sườn núi tuyết chập chùng
Nơi ba con vật ở cùng với nhau
Sống chung thân thiết từ lâu
Một là chim trĩ đậu đầu ngọn cây,
Hai là khỉ thích đu dây,
Ba là voi nọ da dầy, to thân
Cả ba con vật quây quần
Thông minh tài trí cũng gần tương đương
Dù quen biết, dù yêu thương
Vẫn luôn tranh cãi chẳng nhường nhịn chi
Hiếm khi đồng ý chuyện gì
Luôn cho mình phải rồi chê ý người.
Thời gian hoài phí dần trôi
Sợ rằng tình bạn tới thời rã tan
Ba con vật cùng họp bàn
May thay đồng ý dễ dàng buổi nay:
“Kẻ nào có ý kiến hay
Đó là kẻ sống dạn dày bản thân
Tuổi nhiều kinh nghiệm vô ngần
Tất nhiên nhận xét có phần cao xa!”
Ngờ đâu rắc rối xảy ra
Ngày sinh, tuổi tác, cả ba quên rồi
Không còn nhớ vì lâu đời
So ra chẳng biết ai thời cao niên.
*
Một hôm nắng đẹp khắp miền
Nhìn cây bàng lớn êm đềm gió bay
Nảy ra sáng kiến tuyệt hay
Thế là chim trĩ hỏi ngay bạn vàng:
“Này voi cố nhớ rõ ràng
Lần đầu bạn thấy cây bàng ra sao
Cây to lớn như thế nào?”
Mơ màng voi đáp: “Ở vào thời xưa
Khi tôi nhỏ thường chơi đùa
Cây bàng chỉ thấp ngang vừa bụng tôi!”
Chim quay qua khỉ thốt lời:
“Vậy còn bạn khỉ thì thời đó đâu?”
Tay vuốt mặt, tay gãi đầu
Khỉ nhăn nhó nói: “Từ lâu lắm rồi
Khi tôi nhỏ tới đây ngồi
Chỉ cần vươn cổ đụng chồi ngọn cây
Cây bàng còn thấp lắm thay
Tôi ăn chồi đó hàng ngày khó chi!”
Voi và khỉ hỏi: “Vậy thì
Bạn chim trĩ có nhớ gì hay chăng?”
Đáp lời chim trĩ nói rằng:
“Khi tôi còn nhỏ phải băng núi đồi
Qua nơi xa lắc kiếm mồi
Cây bàng rừng lạ lâu đời sum sê
Trái nhiều chín mọng ngon ghê
Tôi ăn trái đó rồi về lại đây
Hôm sau đứng tại chỗ này
Tôi đi tiêu chảy ra ngay hột bàng
Hột bàng mọc với thời gian
Thành cây to lớn vươn ngang giữa rừng!”
*
Voi và khỉ vội chúc mừng:
“Tuổi đời bạn đã thuộc từng lớp trên
Bạn chim là vị cao niên
Chúng tôi kính trọng và nên nghe lời
Bạn khôn ngoan, bạn thạo đời
Chắc rằng kinh nghiệm hơn người khác thôi
Bạn nên hướng dẫn chúng tôi
Tránh đường sai sót, tránh nơi lỗi lầm
Vì hòa khí, vì tình thân
Bạn nên đứng đắn và luôn chân thành!”
Chim hoan hỉ: “Thật tốt lành!
Cám ơn hai bạn đã dành cho tôi
Những lời kính trọng tuyệt vời
Tôi xin hứa sẽ suốt đời chẳng quên
Sống theo sự tín nhiệm trên
Việc mong hoàn tất, tình thêm chan hòa!”
(phỏng dịch theo bản văn xuôi THE BIRTH
OF A BANYAN TREE của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)
* 14 *
CÒ
VÀ CUA
Một trong nhiều kiếp
trước đây
Có ông thần ở trên cây cao vời
Cây to, mọc đã lâu đời
Giữa hai đầm nước ngay nơi ven rừng
Một đầm nhỏ, nước lưng chừng
Chàng cua và lũ cá chung họp bầy,
Đầm kia rộng rãi đẹp thay
Lá sen phủ kín, nước đầy, xanh tươi.
Một năm hạn hán khắp nơi
Nước trong đầm nhỏ bốc hơi cạn dần
Nhưng bên đầm lớn ở gần
Nước nhờ sen phủ mười phần còn nguyên.
Cò kia đi dạo phía trên
Thấy bầy cá nhỏ cò liền dừng chân
Trong lòng tính toán phân vân
Nghĩ mưu lừa cá, bắt dần lên ăn.
Cò bèn tỏ vẻ quan tâm
Nói cùng bầy cá: “Nước đầm mau vơi
Các em rồi chết khô thôi
Khổ thân! Tội nghiệp! Mau rời khỏi đây!”
Cá nghe hoảng hốt cả bầy
Xin cò tìm cách ra tay cứu mình.
Cò bèn lên giọng nghĩa tình:
“Đầm sen là chỗ an bình trú chân
Di cư qua đấy cũng gần
Mỏ dài anh giúp quắp dần từng em!”
Cua nghe vội vã la lên:
“Coi chừng kẻo mắc bẫy tên cò này
Thật là chuyện lạ xưa nay
Giống cò nào có thương bầy chúng ta
Đói lòng nó đến thôi mà!”
Cò bèn trổ giọng ba hoa nhân từ:
“Các em muốn rõ thực hư
Cử ngay đại diện anh đưa đi liền
Qua chơi cho biết đầm sen
Bơi xong thỏa thích anh đem trở về
Anh đây tử tế khỏi chê
Giúp người hoạn nạn có nề hà chi,
Các em chớ có hồ nghi
Hãy mau thoát chốn hiểm nguy kịp thời!”
Cá nghe, bàn tán chọn người
Cá già được cử đi chơi thăm dò.
Cá già về, ca tụng cò:
“Anh chàng thật tốt! Chớ lo ngại gì!
Đầm sen rộng rãi đẹp ghê
Bồng lai, tiên cảnh khó bề sánh ngang!”
Thế là bầy cá vội vàng
Tranh nhau xin được dời sang đầm này.
Cuộc di cư dễ dàng thay
Anh cò bụng đói giúp ngay cho mà
Quắp từng em cá đưa qua
Gốc cây cổ thụ nhả ra rỉa mồi
Chỉ còn vứt lại xương thôi
Tàn đời lũ cá tin lời gian manh!
*
Đến khi hết cá bơi quanh
Trong đầm còn lại một mình chàng cua
Khôn ngoan, thủ đoạn có thừa
Cua vừa thắc mắc, lại vừa nghĩ suy:
“Mình rời đầm cạn ra đi
Phải lo đối phó, phòng khi mắc lừa”.
Cò ta vồn vã hỏi cua:
“Bạn cua có muốn ta đưa giúp nào?”
Cua nghi ngại: “Đưa làm sao?”
Cò ta dụ dỗ: “Quắp vào mỏ thôi
Cũng như đưa cá vừa rồi!”
Cua bèn than vãn: “Vỏ tôi cứng còng
Lại trơn tuồn tuột thấy không
Mỏ dài anh quắp khó lòng lắm thay
Sợ rơi xuống đất tan thây
Chi bằng tôi bám nhẹ ngay cổ này
Cổ anh rất khỏe xưa nay
Mọi người vẫn phục là tay anh hùng!”
Thịt cua mùi chợt thơm lừng
Thêm lời nịnh hót tưng bừng sướng tai
Cò vươn ngay chiếc cổ dài
Cua bèn bám cổ. Cả hai đi liền.
Khi gần tới cạnh đầm sen
Ăn quen lối cũ cò bèn dừng chân.
Cua nghi, hỏi giọng băn khoăn:
“Sao anh ngừng lại? Phải chăng mệt rồi?”
Loay hoay tìm cách trả lời
Cò đang nghĩ quẩn, cua thời nhìn quanh
Thấy ngay xương cá rành rành
Gốc cây cổ thụ chất thành đống to.
Cua nhanh nhẹn bóp cổ cò
Hai càng chắc nịch xiết cho rụng rời,
Cua la: “Mày chết cò ơi!
Lừa tao sao nổi! Tao đời nào thua!”
Cò đau đớn khẽ van cua:
“Đầm sen gần tới! Tôi đưa đi liền!”
Cua ra lệnh: “Đi mau lên!
Giở trò bịp bợm chết liền nghe em!”
Cò đưa cua tới đầm sen
Cổ dài vươn xuống ngang trên mặt đầm
Để cua xuống nước cho gần
Để cò mau thoát khỏi phần đớn đau
Nào ngờ cua có tha đâu
Hai càng xiết mạnh cứa sâu cổ dài
Cổ cò đứt đoạn làm hai
Tàn đời xảo trá! Hết loài gian manh!
*
Thần cây rõ chuyện ngọn ngành
Răn đời: “Thâm độc có thành công đâu
Rước vào kết quả thảm sầu
Ác giả, ác báo từ lâu vậy mà!”
(phỏng dịch theo bản văn xuôi THE CRANE
AND THE CRAB của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson và Truyện Cổ
Phật Giáo của Nguyễn Thế Vinh)
Mục lục và Lời nói đầu | 1 | 2
| 3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9-10 |
11- 12 | 13 -14 |
15-16 |
17-18 |
19-20 |
21-22 |
23-24 |
25-26 |
27-28 |
29-30 |
31- Nhận diện tiền thân.