Trang tiếng Anh

      Đạo Phật Ngày Nay 

Trang tiếng Việt

   

...... ... .  . .  .  .
Nhân Duyên Vào Đạo Phật
Thích Phổ Huân

32
Thận trọng và chuẩn bị cho vô thường!

Từ khi hiểu được đạo giải thoát, chúng ta hình như chứng kiến nhiều biến cố vô thường qua mạng sống ngắn ngủi của đời người. Trong đó nào là người quen biết, người thân và nhiều nhất là sự kiện chết chóc của nhân loại xảy ra trên thế giới này. Thật sự thì việc vô thường luôn luôn diễn tiến tuần tự không ngừng, nhưng vì ta mới ý thức, tưởng lầm diễn tiến càng ngày càng bộc phát hơn. Nhận thức về vô thường cho việc học Phật, chúng ta nên nhìn vô thường qua ảnh tượng sinh tử của đời người, điều này dễ khơi tâm giác ngộ.

Sự kiện có thể thấy như là: khi ta vừa sinh ra, cùng lúc có người từ giả cuộc đời, khi ta được mọi người cười vui chào đón là một thành viên mới trong gia đình, thì không xa nơi ta là tiếng khóc vĩnh biệt người đi. Cứ như vậy bao người sinh ra thì đâu đó bao nhiêu âm thanh rền vang của chia ly vĩnh biệt. Nhưng định luật sinh tử như vậy, không phải là một công thức cố định để biết trước mà tiên liệu. Chẳng hạn có nhiều tiếng khóc ngất lên chào đời, rồi liền vụt tắt, hóa cuộc đón mừng bằng nước mắt chia ly!

Vô thường hơn nữa là những cuộc ra đi tập thể do hiểm họa thiên tai, lại có khi do con người (nhân tai) gây ra. Chỉ nói vô thường về tử ly, chúng ta đã thật thấm thía rồi! Nhưng thật tình nhìn nhận, ta chỉ thấy vô thường đến với người khác chứ với mình thì ít khi nào nghĩ đến! Hay chỉ nghĩ đến, khi mạng sống suýt chết, chừng ấy ta mới hồi tỉnh mà tin là vô thường có đến với ta thật đấy!

Nhưng ta vẫn chưa ý thức nhiều lắm, vì không nghĩ rằng vô thường đến với ta từng sát na! Quả thật vậy, vô thường là sự chuyển đổi, biến dạng liên tục trong dòng sinh diệt sống chết. Như là quá trình của Thành Trụ Hoại Không, hay nói đúng hơn pháp giới mênh mông tương sanh tương diệt trong vòng duyên khởi, thì vô thường chỉ là ảnh tượng của lý nhân duyên, tức có sinh thì có diệt.

Trong con người chúng ta, là một bộ máy cực kỳ tinh vi phức tạp, từng mỗi giây mỗi phút các tế bào máu sinh diệt không ngừng, chúng thay đổi vô thường vậy, cũng chỉ là nuôi dưỡng duy trì và phát triển những bộ phận cơ năng. Bộ phận cứng mềm thô, như xương gân thịt, và bộ phận mềm tế như hệ thần kinh não bộ và sự ấm dịu luân lưu của dòng máu liên tục dẫn về tim, là trung tâm sự sống. Nếu không có sự biến dịch lưu thông tuần hoàn như thế, thì ta sẽ chết trong tích tắc; bởi các hoạt động nằm ì ra đó.

Nếu sự vật không sinh diệt vô thường, thì tất cả mọi vật sẽ chết lờ đi, và không còn gì để nói! Hay nói khác hơn ta không thể tưởng tượng được thế giới sự vật lại hiện hữu, khi không có sự sống sinh diệt tương hợp với nhau.

Sự chết sống của mọi vật là sự nẩy nở, hài hòa để tồn tại tạo nên tiến trình tiến hóa thay đổi v.v...Do đó ta biết vô thường là một định luật tự nhiên và chính việc sinh tử cũng là tự nhiên của một dòng sống, tuy nhiên trừ khi ta đi vào thế giới bất sinh bất diệt, từ đó ta sẽ có tư tưởng (tâm thức) và thực tại khác hơn. Thế giới đó có thể ý thức khái niệm, qua sự không tham cầu, không sân giận, không si mê, nên không bị bó buộc của sự tham sân si, và vậy phát được tâm vô uý vô ngại, không sợ sinh không sợ tử - vì có tham sân si đâu mà chấp vào đó. Đến đây mới là thế giới tuyệt đối vượt lên ý thức đối đãi lìa xa mọi ý niệm sống chết, sinh diệt cho đến cả ý niệm được khơi lên. Nói cách khác đây là thế giới phi thế giới, là thế giới Phật.

 

Hiểu được vô thường như vậy ta nên mừng hơn là sợ! Mừng để thận trọng chuẩn bị dọn đường cho mình sắp tới, để rõ biết đường nào phải đi và nơi nào phải đến. Như vừa nói, cơ thể chúng ta bên trong phức tạp như thế, và bộ phận tinh vi rắc rối vậy, do cũng từ đây, mà ta khó biết bộ máy tuần hoàn đó, đột xuất ngưng đọng khi nào. Vì thật tình chúng vẫn là những phần tử vật chất mềm cứng kết hợp gắn liền với nhau có gì là bền chắc. Nếu ta có thể nhìn thấy được bên trong thân thể rõ ràng, như nhìn vào tủ kiếng đựng đồ, thì thật khủng khiếp không gì hơn. Và vậy mạng sống con người không còn gì để nói là bảo đảm lâu mau ra sao! Xem thực vật cây cỏ vậy mà chắc chắn sống vững hơn ta. Các giống cây sống bằng tuổi thọ loài người như bảy tám chục năm thì nhiều lắm, và cũng không thiếu những cây tùng, bá sống đến ngàn năm. Nhưng thường thì chúng sống một cách vững chắc chớ ít khi bệnh hoạn hay yếu ớt dễ bị thiên tai như người.

Nói thêm về sự bất tịnh, thân thể ta có lẽ ghê tởm không thua bất cứ cái gì trên đời này! Hy vọng rằng không nói quá! Nhìn xem bông hoa là cây cỏ chẳng có chi, vậy mà bình cắm hoa tươi đẹp, nếu để tuần lễ không thay nước chúng sẽ bốc mùi hôi không chịu nổi! Xem lại con người thì sao! Bên ngoài trông đẹp xinh xắn nhưng bên trong sẽ là ghê tởm cả gấp trăm lần bó hoa thúi kia.

Căn bản mà thấy sự vô thường ngay bản thân chúng ta, và từ đây thấy được cơ hội tu sửa. Trước hết thực tế để học là không vì lo cho thân quá mà phải nô lệ nhiều cái sống, như là ăn, mặc, nơi ở, vì sự thật chúng chỉ là một khối thịt máu mủ, tồn tại chỉ bảy tám chục năm. Chúng ta đã chẳng thường nghe Phật dạy là ‘tam thường bất túc’. Đó là ba việc ăn, mặc, ngủ nghỉ không nên quá đầy đủ, dù ý này nhắm vào hàng tu sĩ, nhưng theo sự lý giải thoát, hàng cư sĩ cũng phải nhắm đây mà tiến lên những bước cao hơn. Do vì căn bản tu từ thân và tâm, và ba việc này dễ làm cho thân say đắm khiến tâm chẳng còn sáng suốt. Không lo cho thân quá lại có cái lợi là không còn vọng động nhiều với những ràng buộc đến người khác, đến nổi phải hơn thua tranh đấu. Vì mọi sự tranh dành hơn thua, phần lớn từ nguyên nhân lo cho thân mà ra. Ở thân đó sanh ra những tư tưởng quan niệm triết sống, nếu vì lo cho thân để hướng về sự chân thiện chung cho nhân loại thì đây thật đáng lo, nhưng vì cá nhân vị kỷ nuôi dưỡng bản ngã do lòng tham ái, thì sự lo thân này chỉ mang đến kết quả khổ. Và như đã dọn mình đi theo con đường giải thoát, thì dù việc nuôi thân hướng đến chân thiện cũng phải dè dặt kiềm thúc để tư tưởng tâm thức liễu triệt vấn đề hơn.

Để chuẩn bị vô thường, chúng ta nên lo cho phần tâm thức. Chuẩn bị tư tưởng quán xét vào sự tự tại của giải thoát vượt lên tấm thân bất tịnh này. Đó là cách thanh lọc tư tưởng qua những phương pháp tu học mà người học đạo giải thoát được dạy như thiền quán, niệm Phật, tụng kinh, trì chú, hoặc bằng các hành động Phật sự thầm dưỡng nuôi tâm Bồ Đề. Hành động dù là hình tướng bên ngoài, nhưng đây chắc chắn là thận trọng chuẩn bị nhận rõ vô thường, hầu nuôi dưỡng tâm thức một cách mãnh liệt.

Lý vô thường đến đây bằng sự liễu nghĩa đúng theo chánh pháp, chúng ta càng tích cực hành động hướng đến giải thoát. Và điều duy nhất lãnh hội qua lý vô thường cho cuộc hành trình đi về giải thoát không gì sáng tỏ hơn, là nhìn vô thường ngay sự sống chết tự thân của mình.


Mục lục | Giới thiệu | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 36 |

 


Cập nhật: 1-12-2000

Trở về mục "Phật giáo cho người bắt đầu"

Đầu trang